مریخ چهارمین سیاره در منظومه شمسی است که ظاهری قرمزرنگ و دو قمر غیر عادی دارد. سیاره سرخ دنیایی سرد و بیابانی در این منظومه با اتمسفر بسیار نازک است اما این سیاره غبارآلود و بدون حیات، چندان هم کسلکننده نیست.
طوفانهای گرد و غبار این سیاره گاهی به قدری بزرگ هستند که سرتاسر آن را در بر میگیرند. گاهی دما در سیاره سرخ به قدری سرد میشود که دیاکسیدکربن موجود در اتمسفر مستقیما به برف یا یخهای متراکم تبدیل میشود. مریخ لرزهها نیز مرتب همه چیز را تکان میدهند.
بنابراین جای تعجب نیست که این سیاره سنگی قرمز دانشمندان را مجذوب خود کند. اگر میخواهید اطلاعات بیشتری درباره این سیاره قرمزرنگ کسب کنید، همراهمان باشید.
رنگ زنگی روشنی که در عکسهای مریخ مشاهده میکنید، به دلیل وجود مواد معدنی غنی از آهن در سنگپوشه این سیاره است. این سنگپوشه گرد و غبار سست و سنگینی است که سطح مریخ را میپوشاند. خاک زمین این سیاره نیز نوعی سنگپوشه محسوب میشود، البته با محتوای آلی. بهگفته ناسا مواد معدنی آهن اکسید یا زنگار باعث میشوند خاک این سیاره قرمز به نظر برسد.
اتمسفر نازک مریخ، آب مایع را روی سطح آن محدود میکند. شیبهای خطی مکرر این سیاره وجود آب شور یا نمکی را نشان میدهند. این سیاره بزرگترین آتشفشانها را به اسامی Olympus Mons و Valles Marineris و طولانیترین و عمیقترین سیستم درهای را دارد.
شواهد وجود آب در این سیاره در گذشته شامل کانال، دره، خندق و مخازن آب زیرزمینی میشوند. احتمال دارد جریانهای قدیمی آب، دشتهای مسطح مریخ را شکل داده باشند. همچنین تصور میشود که آب هنوز در بعضی شکافهای سنگهای زیرزمینی وجود داشته باشد. مطالعهای در سال 2018 نشان داد که آب شور زیر سطح مریخ مقدار قابل توجهی اکسیژن در خود دارد که ممکن است باعث وجود حیات در آن شود. چنین ویژگیهایی دانشمندان را همواره مجذوب این سیاره قرمزرنگ میکند.
آساف هال، ستارهشناس امریکایی دو قمر مریخ را در سال 1877 کشف کرد. این دو قمر فوبوس و دیموس نام گرفتهاند که نام پسرهای خدای جنگ یونانی آرس هستند. هر دو قمر از سنگهای غنی از کربن و مخلوط با یخ ساخته شدهاند و پوشیده از غبار و سنگهای سست هستند.
این دو قمر نسبت به ماه کوچکترند و شکل نامنظمی دارند، زیرا جاذبهشان به قدری نیست که کروی شوند. هردو قمر پر از ناهمواریهای حاصل از برخورد شهاب هستند. سطح فوبوس شیارهای پیچیدهای دارد که احتمالا شکافهایی هستند که پس از برخوردی بزرگ ایجاد شدهاند و دهانهای به عرض 10 کیلومتر (تقریبا نصف عرض این قمر) را شکل دادهاند.
نحوه شکلگیری این دو قمر هنوز مشخص نیست. شاید سیارکهایی بودهاند که سیاره سرخ با کشش گرانشی خود آنها را به دام انداخته است یا شاید همزمان با پیدایش این سیاره، در مدار مریخ پدید آمده باشند. فوبوس به تدریج به سوی این سیاره قرمز میرود و هر قرن حدود 1.8 متر به این سیاره نزدیکتر میشود. یعنی 50 میلیون سال آینده، فوبوس به سیاره سرخ برخورد میکند یا شکسته میشود و حلقهای از زبالههای فضایی را اطراف آن تشکیل میدهد.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید. |
مریخ 6791 کیلومتر قطر دارد و از زمین بسیار کوچکتر است. جرم این سیاره 10 درصد زمین و کشش گرانشی آن 38درصد است. جو این سیاره شامل 95.32درصد دی اکسید کربن، 2.7درصد نیتروژن، 1.6درصد آرگون، 0.13درصد اکسیژن و 0.08درصد مونوکسید کربن، با مقادیر جزئی آب، اکسید نیتروژن، نئون، هیدروژن-دوتریوم-اکسی میشود.
اسن سیاره سرخ حدود 4 میلیارد سال پیش میدان مغناطیسی خود را از دست داد که باعث شد بیشتر جو آن با بادهای خورشیدی از بین برود. امروزه مناطقی از پوسته این سیاره وجود دارد که حداقل 10 برابر قویتر از هر میدان مغناطیسی موجود در زمین هستند.
دانشمندان تخمین زدهاند که عرض هسته این سیاره 1780 تا 2080 کیلومتر است. پوسته آن نیز بهطور متوسط 24 تا 72 کیلومتر ضخامت دارد و بقیه حجم غیر جوی این سیاره را گوشته تشکیل میدهد.
هسته مریخ احتمالا جامد و متشکل از آهن، نیکل و گوگرد است. گوشته آن نیز به احتمال زیاد شبیه به زمین است زیرا بیشتر آن از پریدوتیت تشکیل شده است. پوسته این سیاره سرخ نیز عمدتا از بازالت سنگ آتشفشانی ساخته شده است.
سیاره قرمز رسوبات لایهای از جنس یخ و غبار در نزدیکی قطبهای خود دارد. این رسوبات در قطب کلاهکهایی یخی را شکل دادهاند که در تمام طول سال مریخی پا برجا هستند. در زمستان، کلاهکهای یخی اضافی ساختهشده از دیاکسیدکربن جامد یا همان یخ خشک، از دیاکسیدکربن موجود در جو تشکیل میشوند. این کلاهکهای یخ خشکی ممکن است تا نیمه استوا گسترش پیدا کنند و بافتی کرکی مانند برف تازه داشته باشند.
آب و هوای مریخ از زمین سردتر بوده و دمایش از منفی 125 تا 20 درجه سانتیگراد متغیر است. جو نازک آن باعث ایجاد هوا، ابر، باد و ابرهای برفی از جنس دی اکسید کربن و طوفانهای گردوغباری میشود. این سیاره در گذشته اتمسفر غلیظتر و آب روان داشت.
ناسا در ماموریت MAVEN از دستدادن جو این سیاره را بررسی کرد. در این ماموریت مدارگرد شناسایی اسن سیاره سرخ ناسا اولین ردیابی قطعی ابرهای برفی دیاکسیدکربنی را پیدا کرد تا این سیاره قرمز به تنها جسمی در منظومه شمسی تبدیل شود که میزبان چنین هوای زمستانی غیرعادی و عجیبی است.
مریخ نسبت به زمین، از خورشید دورتر است و به همین دلیل سال طولانیتر و 687 روزهای دارد. بااینحال هر دو سیاره طول روز مشابهی دارند. همچنین حدود 24 ساعت و 40 دقیقه طول میکشد تا این سیاره یک دور حول محور خودش بچرخد.
محور این سیاره قرمز نیز مانند زمین کج است، یعنی در سیاره قرمز میتوانیم شاهد تابشهای متفاوت خورشید در برهههای زمانی مختلف و شکلگیری فصلها باشیم. البته فصلهای مریخ شدیدتر از زمین هستند، زیرا مدار بیضی شکل سیاره قرمز نسبت به سایر سیارهها کشیدهتر است.
شیب محور این سیاره به دلیل نبود قمری بزرگ که تثبیتش کند، نوسانهای زیادی دارد. این امر باعث میشود سیاره مریخ در طول تاریخ آب و هواهای متنوعی را تجربه کند.
اکتشاف مریخ با مشاهدات تلسکوپی در سال 1610 میلادی آغاز شد و پس از آن ماموریت های روباتیک و کشف یخ آب، دریاچههای باستانی و پتانسیل حیات روی مریخ انجام شدند. ماموریتهای مهم شامل مریخنورد وایکینگ، مریخنورد کنجکاوی و کاوشگرهای اخیر مانند Perseverance و Tianwen 1 میشوند.
طی این سالها ناسا، آژانس فضایی اروپا، چین و امارات با مدارگردها، کاوشگرها و مریخنوردهای متعددی همکاری کردهاند. برنامههای تحقیقاتی آینده نیز شامل ماموریتهای بازگشت آزمایشی و اکتشاف انسانی میشوند. اسپیس ایکس نیز درحال توسعه کشتی ستارهای خاصی برای اسکان احتمالی در مریخ است.
نتیجه
از زمانیکه فناوری پیشرفت کرد و دانشمندان به واسطه همین پیشرفت ها توانستند سیاره قرمز را مورد مطالعه قرار دهند همیشه بحث سکونت روی این سیاره مطرح بوده و هست. با بوجود آمدن فناوری و ظهور تلسکوپ های جدید پیشرفت ها و مباحث جدیدی در علم نجوم بوجود آمد. با گذر زمان تلسکوپ جای خود را در بین مردم نیز پیدا کرد و موجب شد کسانی که علاقه به دیدن آسمان شب دارند بتوانند با خرید تلسکوپ به آرزوی خود برسند. علاقه مندان به تلسکوپ می توانند با مراجعه به سایت آسمان شب خرید تلسکوپ را با خیالی راحت انجام دهند.
برای دانلود مقاله تمام چیزهایی که باید درباره مریخ بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و تمام چیزهایی که باید درباره مریخ بدانید
یکی از مفاهیم بسیار جذاب در دنیای فیلمها و کتابهای علمی تخیلی، کرم چاله است. دانشمندان نیز به مطالعه و تحقیق درباره این پدیده فضایی شگفتانگیز علاقه دارند. کرم چاله راهحلی خاص برای توصیف نظریه نسبیت عام انیشتن است.
در بهترین حالت، طول این تونل کمتر از فاصله بین دو نقطه است و همین باعث میشود کرم چاله نوعی میانبر باشد. البته این پدیدههای جذاب هنوز از نظر دانشمندان تایید نشدهاند. اگر شما نیز به این مبحث علاقه دارید، در این مقاله به سوالات مختلفتان درباره کرم چاله پاسخ میدهیم. پس همراهمان باشید.
دو شهر را در دو طرف یک کوه در نظر بگیرید. به احتمال زیاد مردم این دو شهر برای اینکه مردم شهر دیگر را ببینند، باید تمام این کوه را دور بزنند تا به مقصدشان برسند. اما اگر بخواهند سریع تر به آنجا برسند، میتوانند تونلی را از میان کوه حفر کنند تا میانبری بسازند. کرم چاله نیز عملکردی شبیه به این تونل دارد.
کرم چاله مانند تونلی شگفتانگیز بین دو نقطه از جهان است که از یکدیگر فاصله زیادی دارند. به جای این که میلیونها سال از یک کهکشان به کهکشان دیگر سفر کنیم، میتوانیم در شرایط مناسب از کرم چاله برای کاهش زمان سفر به چند ساعت یا حتی چند دقیقه بهره ببریم.
از آنجایی که کرم چالهها میانبرهایی در فضا زمان هستند حتی میتوانند عملکردی شبیه به ماشین زمان داشته باشند. ممکن است وقتی وارد یک کرم چاله میشوید، زودتر از همان زمان سر از آن سوی کرم چاله دربیاورید و به گذشته بروید.
دانشمندان هیچ مدرکی برای اثبات وجود کرم چاله در جهانمان ندارند. اما این پدیدههای شگفتانگیز ابزار خوبی برای کمک به اخترفیزیکدانهایی هستند که به فضا و زمان علاقه دارند و میخواهند دربارهشان بیشتر کاوش کنند. کرم چاله ها همچنین پاسخ به سوالهای بسیار بزرگ بشر مانند شمایل کیهان را امکانپذیر میکنند.
همانطور که گفتیم، کرم چالهها از نظر تئوری بهعنوان ماشین زمان عمل میکنند. نظریه نسبیت خاص بیان میکند که ساعت در حال حرکت، کندتر میشود. یعنی زمان برای کسی که با سرعت نور در حرکت است، کندتر از حالتی میگذرد که فرد ساکن ایستاده باشد.
اگر دانشمندان میتوانستند خودشان بهنحوی کرم چاله بسازند، هر دو سمت آن در یک زمان قرار داشتند. اما اگر یک انتهای کرم چاله خیلی سریع و نزدیک به سرعت نور حرکت کند، از انتهای دیگر کرم چاله عقب میافتد. حال اگر دو سمت کرم چاله به یکدیگر برگردند، یکی از انتهاها در گذشته خواهد بود. این پدیده را فیزیکدان دانشگاه ماساچوست به اسم اندرو فریدمن پیشنهاد میدهد.
بنابراین اگر قرار بود از یک سوی کرم چاله وارد شوید و از سوی دیگر بیرون بیایید، در واقع به گذشته میرفتید و وقتی از کرم چاله خارج میشدید، میتوانستید خود را در گذشتهتان ببینید.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید. |
به دلیل ویژگیهای جالب این مفهوم، نویسندگان داستانهای علمی تخیلی علاقه خاصی به آنها دارند و از کرم چاله در رمانها و فیلمهای خود استفاده میکنند. با این حال دانشمندان نیز به همان اندازه یا بیشتر به آنها علاقه نشان میدهند.
محققان تا کنون کرم چالهای را در جهانمان پیدا نکردهاند، اما دانشمندها در راهحلهای معادلات مهم فیزیکی خود، اغلب به آن بر میخورند. این پدیده شگفتانگیز بیش از هر چیزی در راهحلهای معادلههای مربوط به نظریه فضا زمان و نسبیت عام انیشتین خود را نشان میدهد.
این تئوری شکل جهان و نحوه حرکت ستارگان، سیارهها و سایر اجرام سراسر جهان را وصف میکند. از آنجایی که نظریه انیشتین بارها و بارها آزمایش شده و هر بار صحیح بوده است، برخی از دانشمندان انتظار دارند کرم چاله ها جایی خارج از جهان ما وجود داشته باشند. اما دیگر دانشمندان بر این باور هستند که کرم چالهها احتمالا وجود ندارند زیرا بیش از حد پایدار هستند.
کشش ثابت گرانش بر هر جسمی در جهان از جمله زمین تاثیر میگذارد. بنابراین گرانش روی کرم چاله ها نیز تاثیر دارد. دانشمندانی که در مورد کرم چالهها شک دارند، معتقدند که پس از مدت کوتاهی وسط کرم چاله به دلیل وجود گرانش خودش، فرو میریزد مگر اینکه نیرویی برای مقابله با آن از داخل کرم چاله به بیرون فشار بیاورد. برای آنکه چنین چیزی رخ دهد، باید «انرژی منفی» در کرم چاله وجود داشته باشد که عملکردی مخالف گرانش دارد و کرم چاله را تثبیت میکند.
در فضای خالی کیهان، ذرات و نیروهای کوچکی هستند که میدانهای کوانتومی نامیده میشوند. این میدان های کوانتومی انرژی خاصی دارند. این امکان وجود دارد که موقعیت هایی باشد که در آن انرژی در ناحیهای خاص کمتر از محیط اطراف و منفی است. این انرژی منفی را در نمونههای واقعی مانند اثر کاسیمیر مشاهده میکنیم، جایی که انرژی منفی بین دو صفحه فلزی باعث جذب یکدیگر میشوند.
البته نمیدانیم آیا واقعا میتوانیم از این انرژی منفی برای تثبیت کرم چاله استفاده کنیم یا خیر. احتمال دارد نوع درستی از انرژی منفی نباشد، زیرا تنها در مقایسه با محیط اطرافش منفی است و نه به شکل مطلق.
تا جایی که دانشمندها میدانند، این انرژیهای منفی تنها در مقادیر بسیار کم برای مقابله با گرانش خود کرم چاله ایجاد میشوند. احتمال دارد بیگ بنگ یا همان انفجار بزرگ در ابتدای شکلگیری جهان کرم چالههای کوچک و میکروسوپی را با مقادیر کمی از انرژی منفی ایجاد کرده باشد. سپس با گذشت زمان، این تونلهای شگفتانگیز مانند دیگر بخشهای جهان منبسط و بزرگتر شده باشند.
کرم چاله ها پدیدههای بسیار جالبی هستند و میتوانیم ساعتها به آنها فکر کنیم و دربارهشان داستان بسازیم، اما هنوز از نظر علمی قبول نشدهاند. البته این بدان معنا نیست که واقعیت نداشته باشند. وقتی ایده وجود سیاهچالهها برای اولین بار در دهه 1910 نیز شکل گرفت، پذیرفته نشده بودند. همه میدانیم که اکنون وجود سیاهچالهها از نظر دانشمندان اخترفیزیک اثبات شده است.
انیشتین اولین بار معادله های میدان خود را در سال 1915 شکل داد و تنها پس از یک سال، کارل شوارتزشیلد راهی برای توصیف سیاهچالهها از نظر ریاضی پیدا کرد. البته توصیفش بهقدری عجیب و غریب بود که دانشمندان برجسته آن زمان باور نداشتند که سیاه چاله ها واقعا در دنیایمان وجود دارند. 50 سال طول کشید تا مردم و دانشمندان توانستند سیاه چاله ها را به رسمیت بشناسند. اصطلاح «سیاهچاله» نیز حتی تا سال ۱۹۶۷ ابداع نشده بود.
همین امر در مورد کرم چاله نیز صدق میکند. ممکن است سالها طول بکشد تا دانشمندان درباره وجود یا نبودشان مطمئن شوند. اما اگر شواهد خوبی مبنی بر وجودشان بیابند، شیوه مشاهده جهان و درکمان از آن را متحول میکند. دانشمندان میتوانند این شواهد را با مشاهده حرکات غیرعادی و عجیب مدار ستارهها بهدست آورند.
نتیجه
کرم چاله چیست؟ سوالی که در ابتدای مقاله پاسخ آن را نمی دانستید ولی در خلال این مقاله به پتسخ آن رسیدید. با اختراع تلسکوپ سیاه چاله و کرم چاله های زیادی مورد رویت قرار گرفت و همچنین مردم نیز توانستند با خرید تلسکوپ این دیده فضایی را تماشا کنند. علاقه مندان به نجوم می توانند با مراجعه به سایت تلسکوپ نسبت به خرید تلسکوپ اقدام کنند.
برای دانلود مقاله کرم چاله چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و کرم چاله چیست؟
ماه از سادهترین اجرام آسمانی است که چون تقریبا همیشه جایش در آسمان مشخص است، راحت پیدا میشود. تغییرات حالتهای ماه برای هزاران سال، وسیله ای برای هدایت بشر بوده است. مثلا ماه های تقویم تقریبا برابر با فاصله دو ماه کامل هستند اما مدار و حالتهای ماه کمی پیچیده تر عمل میکنند. قمر زمین همیشه چهرهای ثابت از خود به ما نشان میدهد اما دائما در حال تغییر است و اینکه چقدر از آن را میبینیم، به موقعیتش نسبت به زمین و خورشید بستگی دارد.
قمر زمین مدتها پیش در اثر برخورد یک شی بزرگ با زمین شکل گرفت. این برخورد باعث شد تکهای از زمین جدا شود و بهدور آن بچرخد. دانشمندان بر این باورند که جرم جسمی که با زمین برخورد کرده، حدود 10 درصد جرم زمین و از نظر اندازه، شبیه به مریخ بوده است.
این برخورد احتمالا حدود 95 میلیون سال پس از تشکیل منظومه شمسی رخ داده است. تحقیقات اخیر شامل مطالعه مدارهای سیارهای و تفاوت در عنصر تنگستن-182 بین زمین و قمر آن، این نظریه را تایید میکنند. البته نظریههای دیگری نیز درباره شکلگیری قمر زمین وجود دارند، مانند این که زمین قمر را به دام انداخته، یا از دل زمین بیرون آمده است. حتی برخی معتقدند که زمین، قمر را از سیاره زهره گرفته است.
قمر زمین از لایههای مختلفی شکل گرفته است. این قمر هسته آهنی کوچکی در مرکز خود دارد که حدود یک تا دو درصد از جرمش را تشکیل میدهد. اطراف هسته، گوشتهای متشکل از سنگهای متراکم غنی از آهن و منیزیم است که حدود 1330 کیلومتر ضخامت دارد.
بیرونیترین لایه، پوسته ماه است که حدود 70 کیلومتر است و در اثر برخورد سیارکها شکسته است. سطح قمر زمین پوشیده از چاله و دهانههای ناشی از این برخوردها است. قمر زمین آب و هوا ندارد، بههمین دلیل این دهانهها فرسایش نداشتهاند. سطح این قمر بیشتر از اکسیژن، سیلیکون، منیزیم، آهن، کلسیم، آلومینیوم، کروم، تیتانیوم و منگنز تشکیل شده است.
همچنین آثاری از آب روی سطح ماه پیدا شده است و گودالهایی وجود دارند که میتوانیم از آنها برای اکتشافهای طولانیمدت بهره ببریم. مشاهدات کنونی نشان میدهند که احتمال دارد آب در نزدیک قطب جنوبی ماه بیشتر باشد.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید. |
قمر زمین اتمسفر بسیار نازکی دارد و لایهای از غبار یا حتی ردپا، قرنها بدون تغییر سر جای خود میماند. بدون اتمسفر، گرما نزدیک سطح نمیماند و بههمین دلیل، دما در قمر زمین بسیار متفاوت با زمین است. دمای روز در سمت آفتابی آن به 134 درجه سانتیگراد و در شب به منفی 153 درجه سانتیگراد میرسد.
گرانش ماه روی زمین موثر است و باعث افزایش و کاهش معینی در سطح دریاها میشود که به آن جزر و مد میگوییم. جزر و مد به میزان کمتر در دریاچهها، جو و درون پوسته زمین نیز رخ میدهد.
وقتی سطح آب پایین میآید، جزر و وقتی سطح آب بالاتر از حالت عادی میرود، مد شکل میگیرد. مد در سمتی از زمین رخ میدهد که به قمر زمین نزدیکتر است و گرانشش، روی آن بیشتر تاثیر دارد. اما جزر به دلیل اینرسی آب و در سمتی از زمین رخ میدهد که از قمر زمین دورتر است.
گرانش ماه همچنین چرخش زمین را کند کرده و روزهای ما را 2.3 میلیثانیه در هر قرن طولانیتر میکند. با از دستدادن انرژی زمین، مهتاب هر سال حدود 3.8 سانتیمتر از ما دورتر میشود. کشش گرانشی این قمر همچنین به تثبیت آب و هوای زمین طی میلیاردها سال کمک کرده است تا زمین جایی مناسب برای حیات موجودات زنده باشد.
خسوف زمانی رخ میدهد که قمر، زمین و خورشید در یک خط مستقیم قرار بگیرند. در طول ماهگرفتگی، سایه زمین روی قمر میافتد و آن را قرمز نشان میدهد. این پدیده تنها در قمر زمین کامل رخ میدهد. از سوی دیگر کسوف یا خورشیدگرفتگی زمانی اتفاق میافتد که قمر بین خورشید و زمین حرکت کند و سایهاش را روی زمین بیندازد که فقط در قمر جدید رخ میدهد. بسته به اینکه قمر چقدر از خورشید را میپوشاند، کسوف کامل، حلقوی یا جزئی رخ میدهد. خورشیدگرفتگی کامل نادر است، زیرا سایه قمر در سطح زمین اندازه کوچکی دارد.
محور زمین کج است که باعث میشود نیمکره شمالی و جنوبی در طول سال مقادیر متفاوتی از نور خورشید دریافت کنند. همین امر باعث شکلگیری فصلها میشود. اما محور ماه فقط 1.5 درجه کج میشود و بههمین دلیل تغییرات چندانی در نور خورشید یا فصلها رخ نخواهد داد. بعضی از مناطق قمر همیشه در معرض نور خورشید هستند و تعدادی دیگر همیشه در سایه قرار دارند.
جوامع باستانی عقاید متفاوتی درباره قمر زمین داشتند. بعضی از آنها فکر میکردند که کاسهای از آتش یا آینهای است که ویژگیهای زمین را منعکس میکند. اما فیلسوفهای باستان میدانستند که قمر، کرهای است که به دور زمین میچرخد و نور خورشید را منعکس میکند. آنها بر این باور بودند که مناطق تاریک ماه، دریا و مناطق روشن آن، خشکی هستند. گالیله اولین فردی بود که قمر را از طریق تلسکوپ در سال 1609 مشاهده کرد و سطح ناهموار و کوهستانی را در آن کشف کرد که با باورهای رایج آن زمان متفاوت بود.
در طول جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا سفینههایی بدون خدمه برای رصد سطح ماه فرستادند. امریکا در دهههای 1960 و 1970 فضانوردانی را برای فرود روی قمر زمین فرستاد و 6 ماموریت موفقیتآمیز داشت. ماموریت آپولو سنگها و خاکهایی را از سطح ماه بازگرداند که دانشمندان هنوز آنها را مطالعه میکنند. اتحاد جماهیر شوروی همچنین ماموریت های رباتیکی داشت.
از دهه 1990، کشورهای مختلفی مانند ایالات متحده، ژاپن، چین، هند، اسرائیل و آژانس فضایی اروپا در اکتشاف ماه شرکت داشتهاند. چین تنها کشوری است که با موفقیت روی سطح ماه عمل میکند و سایر این کشورها فرود تصادفی را تجربه کردهاند. همچنین روسیه، ژاپن و امارات متحده عربی در مورد ماموریتهای آینده قمر بحث میکنند. در سال 2019، دونالد ترامپ اعلام کرد تا سال 2025 ماموریت آرتمیس برای فرود انسان روی ماه انجام میشود.
نتیجه
ماه دور زمین میچرخد و یک قمر به شمار میآید اما جالب است بدانید با قطر حدودی 3475 کیلومتر، از پلوتون بزرگتر است. اندازه این قمر 27 درصد زمین است. به همین دلیل ثاثیر زیادی روی سیارهمان میگذارد و حتی ممکن است عامل اصلی حیات روی سیاره باشد. در این مقاله بیشتر با قمر، نحوه شکلگیری و ویژگیهایش آشنا شدیم. کسانی که علاقه مند به رصد آسمان هستند می توانند با خرید تلسکوپ پدیده های آسمانی و قمر زمین را مشاهده کنند. خرید تلسکوپ در سایت تلسکوپ مطمئن و ایمن انجام می شود.
برای دانلود مقاله تمام چیزهایی که باید درباره ماه بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و تمام چیزهایی که باید درباره ماه بدانید
آیا همیشه دوست داشتید اطلاعات علمی بالایتان درباره نجوم و ستارهشناسی را به دوستهایتان ثابت کرده و آنها را با دانش خود شگفتزده کنید؟ اگر جوابتان به این سوال بله است، در این مقاله به جالبترین حقایق مرتبط با ستارهشناسی، نجوم و کهکشان میپردازیم.
در ادامه دلیل واقعی تاریکی آسمان شب را متوجه میشوید، با دورترین مکان قابل مشاهده با چشم غیرمسلح آشنا خواهید شد و میفهمید زمین چند دقیقه پس از انفجار بزرگ یا همان بیگ بنگ، در چه حال بود. پس همراهمان بمانید.
اگر جهان نامتناهی باشد، باید تعداد ستارهها بینهایت باشد. به عبارت دیگر روز و شب به یک اندازه روشن خواهند بود. این پارادوکس میگوید جهان بینهایت و ساکن نیست، بلکه جهان مرئی محدود و حدود 46 میلیارد سال نوری است.
کیهان در همه جهات در حال انبساط است. نوری که از کهکشانهای دورتر میآید، به دلیل انبساط جهان قرمزتر میشود. این مشاهده نشان میدهد که جهان در حال انبساط با سرعت بیشتری است.
از آنجایی که جهان درحال انبساط است، انتظار میرود در گذشته در نقطهای خاص با چگالی نامحدود شروع شده و سپس با انفجار بیگ بنگ منبسط شده باشد. این انفجار مانند توپی از جنس آتش درخشان، سراسر جهان را در بر گرفت که امروزه به آن تابش زمینه کیهانی میگوییم.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید. |
نزدیکترین کهکشان بزرگ به راه شیری آندرومدا است که میتوانید آن را حوالی پاییز و زمستان به شکل لکه نوری بزرگتر از ماه کامل ببینید. از طرفی آندرومدا در مسیر برخورد با کهکشان ما است. دانشمندان بر این باورند که حدود 4.5 میلیارد سال دیگر با یکدیگر ادغام خواهند شد و کهکشان بزرگتری را شکل میدهند.
ستارههای لبه کهکشان سریعتر از آنچه دانشمندان بر اساس توزیع ماده مرئی کهکشانمان انتظار دارند، حرکت میکنند. سادهترین راه برای درک این موضوع، وجود مادهای غیردرخشان یا همان ماده تاریک است.
وقتی ستارگان عظیم منفجر میشوند، هستهشان باقی میماند. اگر جرم هسته از سه برابر جرم خورشید بیشتر باشد، نیروی گرانش بر تمام نیروها غلبه میکند و سیاه چاله شکل میگیرد. جرم این سیاهچاله ها ممکن است بیش از یک میلیون برابر خورشید باشد.
زمین با سرعت متوسط 30 کیلومتر بر ثانیه به دور خورشید میچرخد و در محور استوا نیز با سرعت نیم کیلومتر بر ثانیه در حال گردش مداوم است. منظومه شمسی ما نیز با سرعتی در حدود 220 کیلومتر بر ثانیه حول مرکز کهکشان حرکت میکند.
شتاب گرانشی ایستگاه فضایی بینالمللی تنها 10درصد کمتر از سطح زمین است. فضانوردها در آن شناور نمیشوند و فقط چنین بهنظر میرسد، زیرا آنها و ایستگاه فضایی دائما در حال سقوط آزاد هستند. سرعت ایستگاه فضایی دقیقا به اندازه سرعت حرکت زمین زیرش است، بههمین دلیل هیچوقت به زمین نمیرسد.
طبق قانون پلانک، تمام ستارهها نور ساطع میکنند. طول موج این نور به دمای سطحی ستاره و طول موج حداکثر گسیل قانون جابهجایی وین بستگی دارد. دمای سطحی خورشید 5778 کلوین و حداکثر طول موج تابش آن 500 نانومتر است که مربوط به رنگ سبز میشود.
محور چرخشی زمین بدون تثبیت ماه ثابت نخواهد ماند و امکان دارد شیب زمین تا 85 درجه تغییر کند. در این صورت خورشید در عرض چند میلیون سال مستقیما به سمت قطبها حرکت خواهد کرد.
زهره در طول مقارنه داخلی نزدیکترین سیاره به زمین است. به طور متوسط عطارد به زمین نزدیکتر است، چون شعاع مداری کمتری دارد. عطارد همچنین نزدیکترین همسایه تمام سیارههای دیگر منظومه شمسی است.
در فضا هیچ صدایی وجود ندارد، زیرا هیچ اتمسفری برای انتقالش نیست. البته تمام فضا بیصدا نیست.
بر اساس نظریه نسبیت، تیکتاک کردن ساعتی که سرعت حرکتش نزدیک به نور است، کندتر از حالت عادی خواهد بود. یعنی اگر در سفینه فضایی با حرکت سریع باشید، زمان برای شما کندتر از زمینیها میگذرد.
خورشید و سیارهها همه بهدور مرکز ثقل مشترکشان میگردند. البته 99.8درصد از کل ماده منظومه شمسی در خورشید جمع شده و مرکز ثقل تقریبا نزدیک به مرکز خورشید است.
ستارهشناسان با مطالعه نحوه حرکت ستاره میزبانشان در مرکز منظومه، سیارههای قابل سکونت را پیدا میکنند. تلسکوپ فضایی کپلر درخشندگی تقریبا 150 هزار ستاره را زیر نظر داشت و در طول عمرش بیش از 2600 سیاره فراخورشیدی را شناسایی کرد. علم ستارهشناسی با تلسکوپ های جدید به آسمان مسلط تر شد.
آلفا قنطورس نزدیکترین منظومه ستارهای به زمین بعد از خورشید است که 4.4 سال نوری دورتر از ما است. تلسکوپ علم ستارهشناسی را متحول کرد.
کهکشان راه شیری حدود 50 کهکشان ماهوارهای دارد که به دورش میچرخند. دو مورد از آنها با چشم غیرمسلح دیده میشوند که ابرهای ماژلانی کوچک و بزرگ نام دارند.
کهکشانها درست مانند سیارههای منظومه شمسی و ستارگان در کهکشانها، خوشه دارند. گروهی که متعلق به ابرخوشه سنبله است، شامل مجموعهای عظیم از بیش از 100 گروه و خوشه کهکشانی میشود. ابرخوشه سنبله که شامل کهکشان راه شیری نیز میشود، خود بخشی از ابرخوشه لاناکیا یا همان رباینده بزرگ است. در حال حاضر کهکشان راه شیری و دیگر کهکشانهای گروه محلی ما به سمت رباینده بزرگ حرکت میکنند.
طبق نظریه نسبیت سرعت حرکت هیچ سیگنالی سریع تر از نور نیست. اما بعضی نظریهها نشان میدهند که چنین چیزی با انقباض فضای جلوی جسم و گسترش فضای پشتش، ممکن خواهد بود.
برای اطلاع از مقاله ستاره ها را بیشتر بشناسیم به روی لینک کلیک کنید. |
کیهان اولیه تنها از مواد داغ تشکیل شده بود. الکترونها و پوزیترونها طی ده ثانیه ناپدید شدند و فوتون، نوترینو و پادنوترینوها را به جا گذاشتند. با سرد شدن، هسته هایی پایدار شکل گرفتند. 700 هزار سال بعد با تشکیل اتمها، جهان ظاهر شد. پس از این اتفاق، عصر تاریک کیهان بود که ابرهای هیدروژنی هنوز ستارهها را تشکیل نداده بودند. بعدها شرایطی برای تشکیل سیارههای آبی قابل سکونت فراهم شد.
اولین ستارهها حدود هزار برابر خورشید جرم داشتند و در کهکشانهای کوچک دستهبندی شدند. آنها چند میلیارد سال پس از بیگ بنگ، با یکدیگر ادغام شدند و کهکشانهای بزرگتری شکل دادند. هر نسل جدید از ستارهها، باعث تغییر ترکیبات جهان شد. نیتروژن دیانای ما، کلسیم دندانها، آهن داخل خونمان و کربن موجود در پای سیب، همه در فضای داخلی ستارگان در حال فروپاشی ساخته شدهاند.
آینده جهان کیهانی مشخص نیست. شاید به انبساط خود ادامه دهد تا زمانی که از گرما به فروپاشی برسد و انفجار بزرگ دیگری را شکل دهد. هنوز ستارهشناسی نتوانسته پاسخی دقیق برای این سوال پیدا کند.
نتیجه
علم ستارهشناسی بعد از اینکه تکنولوژی پیشرفت کرد دچار تغییرات گسترده ای شد و در علم ستارهشناسی پیشرفت هایی حاصل شد. اختراع نلسکوپ ها نیز به روند پیشرفت ستارهشناسی و علم نجوم سرعت بخشید و دانشمندان را در مشاهده پدیده های شگفت انگیز آسمان یاری کرد. اشخاصی که علاقه مند به نجوم و ستارهشناسی بودند نیز با خرید تلسکوپ توانستند آسمان شب را به خوبی رصد کنند. شما نیز می توانید با مراجعه به سایت تلسکوپ به راحتی و خیالی آسوده خرید تلسکوپ را تجربه کنید.
برای دانلود مقاله جالبترین دانستنیها درباره ستارهشناسی روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و جالبترین دانستنیها درباره ستارهشناسی
اخترشناسی یا همان ستارهشناسی یکی از قدیمیترین رشتههای علمی است که از آغاز شمارش ستارگان آسمان و ترسیم صور فلکی با چشم غیرمسلح شروع شده و تا امروز با فنآوریهای شگفتانگیز بشر تکامل یافته است.
علیرغم پیشرفتی که اخترشناسی طی هزاران سال کرده است، ستارهشناسان هنوز سخت در تلاشند تا ماهیت جهان و جایگاه گونه بشر را در آن کشف کنند. پاسخ به این سوال وقتی پیچیدهتر شد که با گسترش قابلیتها و امکانات، در کمان از جهان افزایش یافت.
انسان تلسکوپهای پیشرفته ساخت و دری به روی اعماق آسمان باز کرد. بدین ترتیب توانستیم عجیب ترین انواع سیگنالها را تشخیص دهیم. آسمان پرستاره اجدادمان، تبدیل به باغ وحشی از شگفتانگیزترین اجرام و پدیدهها شده بود، یعنی سیاه چاله، کوتولههای سفید، ستارههای نوترونی و ابرنواخترها. اگر شما نیز یکی از علاقهمندان به ستارهشناسی هستید، همراهمان بمانید تا بیشتر با این علم جذاب آشنا شویم.
شیفتگی بشر نسبت به ستارهها از دوران باستان، باعث شکلگیری علم اخترشناسی شده است. تمدنهای باستانی از آسمان برای فهمیدن زمان و سازماندهی زندگیشان استفاده میکردند. ستارهشناسهای یونانی کارهایی از جمله محاسبه فاصله تا اجرام آسمانی و فهرستبندی ستارهها را انجام میدادند.
اختراع تلسکوپ در قرن هفدهم اخترشناسی را متحول کرد و به گالیله نیز اجازه داد تا اکتشافات مهمی را در ارتباط با منظومه شمسی انجام دهد. با ورود تلسکوپها این باور که زمین، مرکز کیهان است نیز تغییر کرد. پیشرفتهای تکنولوژی در زمینههایی مانند عکاسی و طیفسنجی نیز درکمان را از اجرام آسمانی بیشتر کرد.
در اوایل قرن بیستم، مشاهدات ادوین هابل وجود دیگر کهکشانها را غیر از کهکشان راه شیری اثبات کرد. پس از کشف این موضوع، «جهان درحال انبساط» و «نظریه بیگ بنگ» نیز توسعه یافتند.
رقابتهای فضایی در اوایل قرن بیستم، اکتشافات فضایی و مطالعه اجرام آسمانی را با استفاده از ماهواره و فضاپیماها بهدنبال داشتند. امروزه تلسکوپهای پیشرفته چه در زمین و چه فضا همچنان شگفتیهای کیهانی را آشکار میسازند. تلسکوپ فضایی جیمز وب که اواخر سال 2021 به فضا پرتاب شد، نشاندهنده اوج قرنها پیشرفت نجومی است. بااینحال، با افزایش دانش ما سوالها مربوط به ماهیت جهان و جایگاهمان در آن نیز بیشتر میشوند.
در حدود یک قرن گذشته، اخترشناسی به دو بخش تقسیم شده است. اخترشناسی رصدی (استفاده از تلسکوپ و دوربین برای جمعآوری دادههای مربوط به آسمان شب) و اخترشناسی نظری (استفاده از دادهها برای تجزیه و تحلیل، مدلسازی و نظریهپردازی در ارتباط با اجرام و پدیدههای آسمانی). جزئیات بیشتر درباره انواع اخترشناسی را در زیر آوردهایم:
تمام اخترشناسی حول محور مطالعه طول موجهای مختلف طیفهای الکترومغناطیسی میچرخد که شامل پرتوهای رادیویی، مایکروویو، مادون قرمز، مرئی، فرابنفش، اشعه ایکس و گاما میشود. ستارهشناسها برای دریافت تصویر کامل از آسمان و ماورای آن، باید طول موجهای مختلف نور را مطالعه کنند.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید. |
اخترشناسی نوری مطالعه اجرام آسمانی با استفاده از تلسکوپهایی است که نور مرئی را مشاهده میکنند. نور فروسرخ را میتوانیم خارج از جو زمین نیز تشخیص دهیم، بههمین دلیل رصدخانههای فضایی مانند تلسکوپ هابل و جیمز وب آنها را دریافت میکنند. اخترشناسی رادیویی نیز مطالعه آسمان در فرکانسهای رادیویی است، تلسکوپهای رادیویی این امواج را از فضا شناسایی و تقویت میکنند.
با وجود رصد جهان، اخترشناسان تنها تصویر سیارهها، ستارهها و کهکشانهای مورد مطالعهشان را به دست میآورند. بنابراین شاید دهها شاخه مختلف اخترشناسی وجود داشته باشد. اما در عمل باید بسیاری از این شاخهها با یکدیگر همپوشانی داشته باشند تا یک ستارهشناس بتواند تصویر کاملی از اجرام میلیونها تا میلیاردها سال نوری دورتر از ما را بهدست آورد.
اما امروزه در آستانه فناوری جدید و فوقالعادهای هستیم که انقلابی در اخترشناسی خواهد بود. علاوهبر تلسکوپ فضایی جیمز وب، تلسکوپهای پیشرفته دیگری مانند Vera Rubin Observatory، Extremely Large Telescope و Square Kilometre Array بهصورت آنلاین عرضه میشوند.
برای اطلاع از مقاله ستاره ها را بیشتر بشناسیم به روی لینک کلیک کنید. |
اخترشناسی و اختربینی هر دو علومی باستانی هستند و اعتقاد دارند که اجرام آسمانی بر زندگی انسانها تاثیر میگذارند. ستارهشناسان در دوران رنسانس بر اساس موقعیتهای آسمانی، به پادشاههای دوران خود توصیههای مفیدی میکردند.
با این حال هرچه علم بیشتر پیشرفت کرد، دانشمندان علم اخترشناسی مشاهدات مبتنی بر دادههای علم محور را پذیرفتند اما اختربینها با کریستالها و نمودارهای بسیار ساده و خرافات، به حیات خود به همان شکل اولیه ادامه دادند.
اخترشناسها خاطرنشان میکنند که بینظمی در مدار زمین، موقعیت خورشید را در نشانههای زودیاک تغییر داده و به همین دلیل پیشبینیهای نجومی سنتی نادرست هستند. چنین شکافی میان این دو رویکرد مختلف درباره ستارهها به ما اثبات میکند اخترشناسی بر پایه علم است و مدام بهروز میشود.
این رشتهها که روزی تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند، اکنون دو بحث کاملا متفاوت هستند. اخترشناسی بر مبنای پیشبینیهای قابل تایید با استفاده از علم است و اختربینی یا همان طالعبینی روی پیشبینیهای آینده و عمدتا بر پایه خرافات تاکید دارد.
نتیجه
علم اخترشناسی از علومی است که از گذشته های دیرباز وجود داشته و دانشمندان زیادی در مورد این علم مطالعاتی انجام داده اند. با اختراع تلسکوپ روند مطالعاتی علم اخترشناسی نیز روند رو به رشدی را طی کرده است. اختراع تلسکوپ باعث شد تا مردم نیز به رصد آسمان علاقه مند شوند و به کمک این وسیله به رصد آسمان بپردازند تا شگفتی های آن را ببینند.
فناوری های جدید که در تلسکوپ های جدید به کار رفته مطالعات علم اختر شناسی را آسان تر کرده است. افرادی که به نجوم علاقه مند هستند با خرید تلسکوپ می توانند به مشاهده آسمان و شگفتی های فضا بپردازند. علاقه مندان به نجوم می توانند با مراجعه به سایت تلسکوپ به راحتی خرید تلسکوپ را انجام دهند و خریدی ایمن و مطمئن را تجربه کنند.
برای دانلود مقاله تمام چیزهایی که باید درباره اخترشناسی بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و تمام چیزهایی که باید درباره اخترشناسی بدانید