ماه گرفتگی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟

ماه گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که زمین بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه آن روی ماه می‌افتد. خسوف فقط در طول ماه کامل رخ می‌دهد. این پدیده بین تماشاگران آسمان در سراسر جهان بسیار محبوب است. زیرا برای لذت بردن از آن، برخلاف خورشیدگرفتگی، نیازی به تجهیزات تخصصی نیست. در سال ۲۰۲۴، زمین دو ماه گرفتگی را تجربه خواهد کرد. یک ماه گرفتگی نیم‌سایه‌ای در ۲۵ مارس و یک ماه گرفتگی جزئی که در ۱۷ تا ۱۸ سپتامبر رخ خواهد داد. برای شناخت بیشتر این پدیده زیبا تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

ماه گرفتگی چیست؟

ماه گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که زمین مانع رسیدن نور خورشید به ماه می‌شود و روی سطح ماه سایه می‌اندازد. وقنی زمین خورشید را مسدود می‌کند، دو سایه ایجاد می‌کند که در طول خسوف روی ماه می‌افتد. سایه اول یا آمبرا کامل و تیره است و سایه دوم که به‌ عنوان نیم‌سایه شناخته‌ می‌شود، بیرونی و جزئی است. خسوف بسته به محل قرار گرفتن خورشید، زمین و ماه در زمان وقوع، در یکی از سه دسته زیر قرار می‌گیرد.

• ماه گرفتگی کامل: سایه زمین روی کل ماه می‌افتد.
• ماه گرفتگی جزئی: در این حالت، فقط بخشی از ماه زیر سایه زمین قرار می‌گیرد. سایه زمین در سمت ماه رو به زمین تاریک به نظر می‌رسد. به گفته ناسا، اینکه چه مقدار از سایه را می‌بینیم به همترازی خورشید، زمین و ماه بستگی دارد.
• ماه گرفتگی نیم‌سایه‌ای: قسمت بیرونی رنگ‌ پریده سایه زمین روی ماه می‌افتد. این نوع خسوف به اندازه دو نوع دیگر قابل ‌مشاهده نیست.

 

چرا ماه گرفتگی رخ می دهد؟

خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه هنگام کامل بودن در آسمان زمین دقیقا در مقابل خورشید قرار بگیرد. با این‌ حال هر ماه، یعنی در هر ماه کامل، یک خسوف نداریم. دلیل این امر ساده است. مدار ماه کمی بیش از ۵ درجه به سمت مدار زمین متمایل است. بنابراین، ماه کامل معمولا از بالا یا پایین سایه زمین می‌گذرد. وقتی خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار بگیرند و ماه به‌ طور جزئی یا کامل از زیر سایه زمین عبور کند، خسوف رخ می‌دهد.

ماه گرفتگی کامل چیست؟

وقتی که ماه به‌ طور کامل وارد مخروط سایه تاریک زمین (آمبرا) می‌شود، ماه گرفتگی کامل اتفاق می‌افتد. در فاصله متوسط ماه از زمین که ۲۳۹۰۰۰ مایل (۳۸۳۰۰۰ کیلومتر) است،‌ قطر آمبرا تقریبا به ۵۸۰۰ مایل (۹۳۳۴ کیلومتر) می‌رسد. قطر ماه نزدیک به ۲۲۰۰ مایل (۳۵۴۰ کیلومتر) است، بنابراین به‌ راحتی در سایه زمین پنهان می‌شود.

برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید.

در طول ماه گرفتگی چه اتفاقی می‌افتد؟

در طول خسوف، خورشید، زمین و ماه به‌ صورتی در یک راستا قرار می‌گیرند که زمین مانع رسیدن نور خورشید به ماه می‌شود و سایه‌ای روی سطح ماه می‌اندازد. این‌که ماه در نیم‌سایه قرار بگیرد یا سایه کامل، نوع خسوف را تعیین می کند. مثلا در طول خسوف کامل، سایه زمین به‌ طور کامل سطح ماه را می‌پوشاند.

چرا ماه در طول خسوف قرمز می‌شود؟

در طول خسوف کامل، سطح ماه قرمز به ‌نظر می‌رسد و به‌ همین دلیل لقب ماه خونی را آن داده‌اند. ظاهر قرمز وهم‌انگیز ماه در این شرایط به دلیل تعامل نور خورشید با جو زمین است. وقتی نور خورشید به زمین می‌رسد، جو طول موج‌های مختلفی را پراکنده کرده و فیلتر می‌کند. طول موج‌های کوتاه‌تر مانند نور آبی به بیرون پراکنده می‌شوند، در حالیکه طول‌موج‌های بلندتر مانند قرمز به سمت سایه زمین خم یا شکسته می‌شوند.

وقتی که ماه در طول خسوف کامل از سایه کامل زمین عبور می‌کند، نور قرمز از سطح ماه منعکس می‌شود و به آن ظاهر قرمز خونی می‌دهد. به گفته دانشمندان ناسا، اینکه ماه در طول خسوف کامل چقدر طلایی، نارنجی یا قرمز به نظر برسد، به مقدار غبار، آب و سایر ذرات در جو زمین بستگی دارد. سایر عوامل جوی مانند دما و رطوبت نیز بر ظاهر ماه هنگام خسوف تاثیر می‌گذارند.

 

ماه گرفتگی هر چند وقت یک بار اتفاق می‌افتد و چقدر طول می‌کشد؟

از نظر نجوم، خسوف پدیده نسبتا رایجی است و طبق گفته موزه تاریخ ملی، هر سال حدود سه ماه گرفتگی رخ می‌دهد. طبق آمار، تقریبا ۲۹ درصد از ماه گرفتگی‌ها کامل هستند.

خسوف کامل را می توان از هر جایی به‌ طور متوسط هر ۲.۵ سال یک بار مشاهده کرد. این پدیده معمولا چند ساعت طول می‌کشد و تمام مدت آن (مدت زمان تاریکی کامل ماه) بین ۳۰ دقیقه تا بیش از یک ساعت است. خسوف راحت‌تر از خورشیدگرفتگی قابل‌ مشاهده است. زیرا از هر جایی را که ماه در آن در بالای افق قرار دارد، با چشم غیرمسلح می‌توان دید.

تفاوت خسوف با کسوف چیست؟

خورشیدگرفتگی یا کسوف زمانی رخ می‌دهد که ماه از مقابل خورشید عبور می‌کند. در مقابل، خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه از سایه زمین عبور می‌کند. جالب است که بدانید خورشیدگرفتگی همیشه حدود دو هفته قبل یا بعد از ماه گرفتگی رخ می‌دهد. فراموش نکنید که هیچ وقت نباید به‌ طور مستقیم به خورشید نگاه کنید، حتی در زمان خورشیدگرفتگی کامل. برای تماشای کسوف باید از محافظی مانند عینک خورشیدگرفتگی تاییدشده یا دوربین‌های فیلتردار استفاده کنید.

چگونه می‌توان ماه گرفتگی را مشاهده کرد؟

خسوف یکی از پدیده‌هایی است که به‌ راحتی می‌توان آن را رصد کرد. برای تماشای خسوف کافی است بیرون بروید، به بالا نگاه کنید و از جلوه زیبای آن لذت ببرید. هیچ نیازی به تلسکوپ یا تجهیزات خاص دیگر نیست. با این‌ حال، دوربین‌های دوچشمی یا تلسکوپ‌های کوچک جزئیات سطح ماه را نشان می‌دهند. اگر خسوف در زمستان است و می‌خواهید کل فرایند را تماشا کنید، نوشیدنی گرم و پتو یا صندلی برای راحتی همراه داشته باشید.

برای اطلاع از مقاله نپتون: همه چیز در مورد هشتمین سیاره منظومه شمسی روی لینک کلیک کنید.

نتیجه

دانشمندان نیز علاقه زیادی به تماشای خسوف دارند. نوآ پترو، دانشمند پژوهشی در مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا در مریلند می‌گوید: «ما می‌توانیم از آنچه در طول خسوف کامل روی سطح ماه می‌افتد، اطلاعات بسیار مفیدی به‌دست آوریم. درسته که برای دیدن خسوف نیازی به تجهیزاتی مثل تلسکوپ نیست ولی با تلسکوپ می توانید جزئیات بیشتری را از تغییرات ماه در زمان خسوف ببینید. در ضمن خرید تلسکوپ باعث می شود شما با دنیای جدیدی از این دنیا آشنا شوید و شگفتی های جدیدی را مشاهده کنید. اگر علاقمند به ستاره شناسی و نجوم هستید با خرید تلسکوپ از سایت موسسه طبیعت آسمان شب رویاهای خود را به حقیقت نزدیک کنید.

برای دانلود مقاله ماه گرفتگی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟ روی لینک کلیک کنید.

 منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و ماه گرفتگی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟

حقایقی در مورد ماه

ماه چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت ماه درخشان ترین و بزرگترین جسمی است که ما شب ها در آسمان زمین می بینیم. ماه با متعادل کردن لرزش زمین در محورش زمین را به محلی که قابل سکونت باشد تبدیل می کند، همین امر موجب می شود تا آب و هوای زمین نسبتا پایدار باشد. این عمل ماه باعث جزر و مد می شود و همین موضوع طی هزاران سال کمک کرده تا انسان ها در دریا ها مسیر خود را پیدا کنند.

احتمالا ماه چندین میلیارد سال قبل با برخورد زمین با جسمی به اندازه مریخ شکل گرفته است. تنها قمر طبیعی که برای زمین وجود دارد به نام "ماه" شناخته می شود این نام به این دلیل است که در زمان های قدمی مطلع نبودند که قمرهای دیگری نیز در اطراف ما وجود دارد تا اینکه گالیله در سال 1610، 4 قمر را که به دور مشتری می چرخیدند را کشف کرد. لونا در زبان لاتین به معنی ماه است این کلمه صفت اصلی برای توصیف هر چیز شبیه به ماه می باشد.

[caption id="attachment_16417" align="aligncenter" width="413"] زندگی روی کره ماه[/caption]

حیات در ماه

ماموریت های زیادی در تنها قمر زمین برای کشف موجودات زنده انجام شد اما هیچ مدرکی برای اثبات این موضوع کشف نشد. با این حال کشف آلاسکا در قمر و تراکم زیاد آن در دهانه تاریک قطب ها باعث می شود که در آینده ماه مکانی مناسب برای سکونت انسان ها باشد.

فاصله و اندازه ماه

ماه کمتر از یک سوم عرض زمین است که شعاعی حدود 1080 مایلز(1740 کیلومتر) دارد به طور مثال اگر زمین به اندازه یک نیکل باشد، ماه به اندازه یک دانه قهوه است. فاصله ماه از زمین به طور متوسط 238855 مایلز (384400 کیلومتر) می باشد این بدین معناست که بین ماه و زمین می شود 30 سیاره قرار داد. قمر زمین به آرامی با سرعتی حدود یک اینچ(1.5 سانتی متر) در سال از زمین دور می شود.

[caption id="attachment_16418" align="aligncenter" width="413"] ماه چگونه تشکیل شد؟[/caption]

مدار حرکت و گردش

تنها قمر طبیعی زمین با همان سرعتی که به دور زمین در حال گردش است به دور خود می چرخد که به این حرکت چرخش همزمان گفته می شود، بنابراین با نیمکره یکسان در مقابل زمین قرار می گیرد. نامگذاری طرف تاریک روی آن نیمکره ای که از ما دور است و آن را نمی بینیم امری گمراه کننده است. همانطور که قمر به دور زمین می چرخد و زمین به دور خورشید بنابراین قسمت های مختلف قمر در زمان های مختلف در برابر نور خورشید قرار می گیرد و یا تاریک می ماند.

زمانی که ما قمر زمین را کامل و روشن می بینیم نیمکره ای است که توسط نور خورشید روشن شده است. ماه نو زمانی اتفاق می افتد که ماه و خورشید و زمین در یک راستا قرار می گیرند و زاویه ی بین ماه و خورشید به صفر درجه می رسد، قسمتی که به سمت خورشید است روشن و قسمتی که ما میبینیم تاریک است.

چگونگی شکل گیری قمر زمین

نظریه ای اصلی وجود دارد که می گوید در حدود 4.5 میلیارد سال پیش قمر زمین از برخورد زمین با یک جسمی هم اندازه مریخ بوجود آمده است. بقایای این برخورد جمع شده و قمر زمین را در فاصله 384000 کیلومتری از زمین تشکیل داده است. در روزهای اولیه قمر حالتی مذاب داشته که در عرض حدود 100 میلیون سال اقیانوس ماگما متبلور می شود سنگ هایی با چگالی کمتر به سمت روی اقیانوس شناور می شوند و پوسته را تشکیل می دهند.

برای اطلاع از مقاله گفتگو در مورد زمین مسطح بر روی لینک کلیک کنید.

ساختار قمر زمین

قمر زمین دارای هسته، پوسته و گوشته است. هسته قمر زمین نسبت به اجرام دیگر کوچک تر است که هسته داخلی آن جامد و غنی از آهن است و شعاعی 240 کیلومتری دارد. اطراف آن از پوسته آهن مایع به ضخامت 90 کیلومتر پوشانده شده است. بعد از پوسته، یک لایه نیمه مذاب با ضخامت 150 کیلومتر هسته آهنی را احاطه کرده است. گوشته ماه نیز از قسمت بالایی نیمه مذاب تا پایین پوسته امتداد دارد و به احتمال زیاد از مواد معدنی مانند الیوین و پیروکسین ساخته شده است که از اتم های منیزیم، آهن، سیلیکون و اکسیژن تشکیل شده است.

ضخامت پوسته در قسمتی از نیمکره ای که ما میبینیم حدود 70 کیلومتر است و در سمتی که در دید ما نیست این ضخامت به اندازه 150 کیلومتر است. این ماده از اکسیژن، سیلیکون، منیزیم، آهن، کلسیم و آلومینیوم ساخته شده و مقدار کمی تیتانیوم، اورانیوم، توریم، پتاسیم و هیدروژن دارد. در گذشته، قمر آتشفشان‌های فعالی داشت، اما امروزه همه آنها خاموش هستند و میلیون‌ها سال است که فوران نکرده‌اند.

سطح ماه

جو قمر زمین بسیار پراکنده است همین امر باعث شده تا نتواند از برخورد اجرام آسمانی به سطح خود جلوگیری کند. بارانی از سیارک ها، شهاب سنگ ها و دنباله دار ها به طور مداوم با سطح قمر برخورد می کنند و دهانه های زیادی را بوجود می آورند که دهانه تیکو یکی از این دهانه ها است و عرضی بیش از 85 کیلومتر دارد. طی میلیارد ها سال ضربه برخوردها قمر زمین را به تکه هایی بزرگ سنگ که پودر شده اند تبدیل کرده است.

تمام سطح ماه را توسط توده ای از خرده سنگ های خاکستری زغالی، گرد و غبار پودری و بقایای سنگ پوشه قمری پوشیده شده است و زیر آن ناحیه ای از سنگ بستر شکسته وجود دارد که به نام مگا رگولیت شناخته می شود. مناطقی که در قمر زمین نورانی هستند به عنوان ارتفاعات شناخته می شوند و قسمت تاریک آن که ماریا نامیده می شود که بین 1.2 تا 4.2 میلیارد سال پیش با گدازه پر شده اند. دمای تنها قمر زمین زمانی که خورشید بر آن می تابد به 127 درجه سانتیگراد می رسد اما زمانی که تاریک می شود دما 173- درجه سانتیگراد می شود.

[caption id="attachment_16419" align="aligncenter" width="413"] آب روی قمر زمین[/caption]

آیا آب در ماه وجود دارد؟

در طول اکتشاف اولیه قمر زمین و تجزیه و تحلیل تمام نمونه های بازگردانده شده از ماموریت های آپولو و لونا، ما فکر کردیم که سطح قمر زمین خشک است. اولین باری که آب به طوری قطعی در قمر کشف شد سال 2008 میلادی توسط ماموریت هندی Chandrayaan-1 بود که مولکول های هیدروکسیل را در سراسر سطح قمر زمین و متمرکز در قطب ها شناسایی کرد. ماموریت هایی مانند Lunar Prospector، LCROSS و مدارگرد شناسایی قمر زمین نه تنها نشان داده اند که سطح قمر هیدراتاسیون جهانی دارد، بلکه نشان دادند غلظت بالایی از آب یخ در مناطق دائمی سایه دار قطب های قمر زمین وجود دارد.

نتیجه

در این مقاله در مورد اکثر ویژگی های قمر زمین صحبت شد و باید بدانید که قطر ماه 476.3 کیلومتر است و 27% قطر زمین است. زندگی در کره ماه شاید در آینده ای نزدیک به حقیقت بپیوندد. اما هنوز کسی تاریخ دقیق زندگی در کره ماه را نمی داند. همچنین در این مقاله به این سوال که ماه چگونه تشکیل شد؟ نیز پاسخ داده ایم.

از روز اولی که تحقیقاتی روی قمر زمین صورت گرفت تا به همین لحظه همه روزه مطالب ناشناخته ای کشف شده است که هر کدام به اندازه خود برای بشر حیرت آور بوده است. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص فضا و سیارات دیگر به سایت آسمان شب مراجعه کنید و از این مطالب استفاده نمایید.

برای دانلود مقاله حقایقی در مورد ماه روی لینک کلیک کنید.

منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و حقایقی در مورد ماه