مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی و پنجمین سیاره از خورشید است. این غول گازی معمایی طوفانی است که بین ابرهای رنگارنگ قرار دارد. مشتری که به پادشاه سیارهها معروف است با نامهای «برجیس»، «هرمزد» یا «ژوپیتر» نیز شناخته میشود. برای آشنایی کامل با این سیاره مهم در منظومه شمسی تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
برجیس در سال ۱۶۱۰ توسط گالیله کشف شد. گالیله برجیس را همراه چهار قمر بزرگ آن یعنی آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو کشف کرد و انقلابی در دید ما به جهان و جایگاهی که در آن داریم، به وجود آورد. این اولین باری بود که اجرام آسمانی در حال چرخش دور جسمی غیر از زمین دیده شدند و تاییدی بر دیدگاه کوپرنیک بود که زمین مرکز جهان نیست.
جرم مشتری بیش از دو برابر سیارههای دیگر است و حجم عظیم آن بیش از ۱۳۰۰ زمین را در خود جا میدهد. اگر ژوپیتر اندازه یک توپ بسکتبال باشد، زمین اندازه یک انگور است. ژوپیتر احتمالا اولین سیارهای بود که در منظومه شمسی شکل گرفت. منشا این سیاره گازهای باقیمانده از شکلگیری خورشید است.
به طور متوسط، هرمزد حدود ۴۸۳،۶۸۲،۸۱۰ مایل (۷۷۸،۴۱۲،۰۲۰ کیلومتر) از خورشید فاصله دارد که ۵.۲۰۳ برابر فاصله متوسط زمین از خورشید است. هرمزد در نزدیکترین نقطه به خورشید ۴۶۰،۲۷۶،۱۰۰ مایل (۷۴۰،۷۴۲،۶۰۰ کیلومتر) از آن فاصله دارد. همچنین، دورترین فاصله آن از خورشید به ۵۰۷،۰۸۹،۵۰۰ مایل (۸۱۶،۰۸۱،۴۰۰ کیلومتر) میرسد.
برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
ژوپیتر یک سیاره غولپیکر گازی است و سطح جامد واقعی ندارد. به همین دلیل، فضاپیماها نمیتوانند روی این سیاره فرود آیند. همچنین به دلیل فشارهای خردکننده و دماهای شدیدی که فضاپیما تجربه میکند، قادر نخواهد بود بدون صدمه دیدن به پرواز در آید.
این سیاره بیشتر شبیه یک سیاره سیال است که هرچقدر بیشتر در عمق آن فرو برویم، متراکمتر و داغتر میشود. فشار در بالای ابرهای رنگارنگ مشتری بی شباهت به فشارهای موجود در جو زمین نیست ولی هرچقدر پایینتر برویم، به شدت افزایش مییابد.
در واقع، هیدروژنی که گاز غالب ژوپیتر است، به حدی فشرده میشود که به شکل هیدروژن فلزی خاصی درمیآید. بنابراین میتوان ژوپیتر را اقیانوسی بی انتها از مواد عجیب و غریب در نظر گرفت.
لکه قرمز بزرگ مشهور برجیس یک گرداب چرخان و از نظر فنی یک واچرخه است، زیرا در جهت خلاف جهت عقربههای ساعت در نیمکره جنوبی مشتری میچرخد. این گرداب به اندازهای بزرگ است که میتواند زمین را دو بار ببلعد. بادهایی که در اطراف لبههای این گرداب میوزند، هوای آرام داخل آن را از هوای متلاطم و طوفانی بیرون جدا نگه میدارند.
هوای آرام داخل گرداب توسط نور فرابنفش خورشید داغ میشود و مواد شیمیایی و مههایی را ایجاد میکند که به خوبی نور آبی را جذب میکنند. در نتیجه فقط نور قرمز را باقی میماند و به سمت ناظر منعکس میشود. لکه قرمز بزرگ حداقل از دوران ویکتوریایی، یعنی تقریبا دو قرن پیش وجود داشته، ولی به طور پیوسته در امتداد شرق به غرب کوچکتر شده است.
فضاپیمای وویجر ۱ ناسا در سال ۱۹۷۹ سه حلقه ضعیف برجیس را در اطراف استوای این سیاره کشف کرد. حلقههای مشتری بسیار ضعیفتر از حلقههای رنگارنگ و درشت زحل هستند و از جریانهای پیوسته ذرههای غبار ساطعشده توسط بعضی از قمرهای سیاره تشکیل شدهاند.
هرمزد ۷۹ قمر شگفتانگیز دارد. چهار قمر بزرگ مشتری به نامهای آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو توسط گالیله کشف شدهاند و به همین دلیل به آنها قمرهای گالیله نیز میگویند. گانیمد بزرگترین قمر منظومه شمسی محسوب میشود و از پلوتون و عطارد بزرگتر است. همچنین، تنها قمر شناختهشده است که میدان مغناطیسی خاص خود را دارد.
ژوپیتر و سایر سیارههای غولپیکر از مواد مشابه خورشید ولی با کمی تغییر در اجزای اصلی به جز هیدروژن و هلیوم تشکیل شدهاند. بنابراین اگر مواد کافی هنگام شکلگیری داشتند، میتوانستند همجوشی هستهای هیدروژن خود را برای تشکیل هلیوم شعلهور کنند و در نتیجه به ستاره تبدیل شوند. به گفته ناسا اگر ژوپیتر در طول توسعه خود حدود ۸۰ برابر جرم داشت، میتوانست به یک ستاره تبدیل شود.
جو مشتری شبیه جو خورشید است و بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. هسته نیمه حلشده آن نیز درون یک لایه غنی از هلیوم از هیدروژن فلزی سیال قرار دارد. نوارهای رنگارنگ تاریک و روشنی که هرمزد را احاطه کردهاند، توسط بادهای شدید شرق به غرب در جو بالای سیاره ایجاد میشوند که بیش از ۳۳۵ مایل در ساعت (۵۳۹ کیلومتر در ساعت) سرعت دارند.
ابرهای سفید در مناطق روشن از کریستالهای آمونیاک منجمد تشکیل شدهاند، در حالی که ابرهای تیرهتر متشکل از سایر مواد شیمیایی هستند که در کمربندهای تاریک وجود دارند. ابرهای آبی در عمیقترین سطوح قابل مشاهده قرار دارند. در داخل جو آسمان ممکن است پر از باران الماس باشد و در اعماق جو، هسته متراکمی از یک ترکیب ناشناخته پنهان است.
برای اطلاع از مقاله اورانوس هر چیزی که باید در مورد سردترین سیاره منظومه شمسی بدانید روی لینک کلیک کنید. |
برجیس به عنوان پرجرمترین جرم منظومه شمسی پس از خورشید، با گرانش بیحد خود در شکلگیری سرنوشت ما در فضا نقش داشته است. بر اساس تحقیقها، گرانش مشتری مسئول فاصله گرفتن نپتون و اورانوس همراه تعداد زیادی از اجرام کوچکتر مانند سیارکها از خورشید است. همچنین مشتری و دیگر غولهای گازی، مسئول آخرین بمباران سنگین بودند. یعنی دورهای که زمین جوان و سیارههای نزدیک آن با واریزهها رگبار میشدند.
هر چقدر در جو مشتری فرو برویم، گرمتر میشود. دمای جو ژوپیتر در ارتفاعی که فشار اتمسفر حدود ۱۰ برابر بیشتر از زمین است به دمای اتاق یا ۷۰ درجه فارنهایت (۲۱ درجه سانتیگراد) میرسد. دانشمندان معتقدند که اگر هر شکلی از حیات در مشتری وجود داشته باشد، باید در این سطح باشد. مطالعهای در سال ۲۰۲۱ نیز نشان داد که از لحاظ نظری آب کافی برای پشتیبانی از زندگی در مشتری وجود دارد. با این حال، محققان شواهدی مبنی بر وجود حیات در مشتری پیدا نکردهاند.
قمرهای مشتری داستان متفاوتی دارند. مثلا اروپا ممکن است میزبان اقیانوسی پنهان باشد که در برابر تشعشعها محافظت میشود و حاوی حیات دریایی باشد. فضاپیما جونو ناسا در سال ۲۰۱۶ به مشتری رسید و تا به امروز در حال ارسال تصاویر زیبا از این غول گازی است.
نتیجه
پس نتیجه میگریم که تحقیقات و بررسی ها در رابطه با این غول گازی هنوز ادامه دارد و شاید در آینده ای نه چندان دور اطلاعات جدیدتری به دست ستاره شناسان برسد. دانشمندان علاوه بر پرتاب ماموریت های جدید بوسیله تلسکوپ هم آسمان شب را رصد می کنند تا از اتفاقات و عجایب شگفت انگیز فضا دور نباشند.
تلسکوپ می تواند اطلاعات جالبی را از فضا در اختیار رصد کنندگان قرار دهد. مردم عادی نیز می توانند با خرید تلسکوپ از این اتفاقات و عجایب دیدن کنند و از تماشای آن لذت ببرند. اگر علاقمند به علم ستاره شناسی و نجوم هستید می توانید با خرید تلسکوپ از سایت موسسه طبیعت آسمان شب به رویاهای خود جامعه عمل بپوشانید.
برای دانلود مقاله مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی
پلوتون هر چیزی که باید در مورد سیاره کوتوله بدانید این سیاره کوتوله در کمربند کویپر قرار دارد که منطقهای فراتر از مدار نپتون و مملو از صدها هزار جسم سنگی و یخی است. اگر میخواهید همه چیز را در مورد این سیاره کوتوله بدانید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
ستارهشناسان معتقدند که این سیاره کوتوله احتمالا یک هسته سنگی دارد که توسط اقیانوسی از آب پوشیده شده است. روی این آب نیز لایه دیگری از یخآب یخزده قرار دارد. پوسته سطحی پلوتون لایهای از یخهای مختلف، عمدتا یخ نیتروژن، همراه با کوههای غولپیکر یخآب و آثار متان و یخهای مونوکسیدکربن است. هنوز مشخص نیست که آیا نهمین سیاره میدان مغناطیسی دارد یا خیر. با این حال، اندازه کوچک و چرخش آهسته این سیاره کوتوله نشان میدهد که میدان مغناطیسی آن بسیار ضعیف است یا اصلا وجود ندارد.
در گذشته فرض بر این بود که این سیاره کوتوله در کمربند کویپر منحصر به فرد است. با اکتشاف بیشتر کمربند کویپر و کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری، مشخص شد که اجرام زیادی مانند این سیاره کوتوله وجود دارند. کشف این اجرام جدید باعث شد ستارهشناسان کلمه سیاره را دقیقتر تعریف کنند و نهمین سیاره از خورشید را در دسته درستتری قرار دهند.
بر اساس سه قانون تعریفشده توسط اتحادیه بینالمللی نجوم، سیاره باید دور خورشید بچرخد، باید به اندازه کافی بزرگ و تقریبا کروی باشد و مدار خود را از هر جرمی با جرم مشابه خود پاک کرده باشد (یعنی باید از نظر گرانشی بر مدار خود غالب باشد). نهمین سیاره از خورشید فقط دو معیار اول را دارد. یکی از قمرهای پلوتون، شارون، تقریبا نصف اندازه آن است. بنابراین این سیاره کوتوله دیگر سیاره نیست، بلکه پادشاه گروه سیارههای کوتوله است.
جو پلوتون مانند پوسته آن از نیتروژن، متان و مونوکسیدکربن تشکیل شده است. همچنین ذرههای مه در جو آن وجود دارند که نور آبی را پراکنده میکنند. منشا این ذرهها متان و نیتروژن یونیزهشده است. همانطور که یونها با یکدیگر تعامل میکنند، به مولکولهای پیچیدهتر ترکیب میشوند و پوسته بیرونی یخهای فرار را تشکیل میدهند. وقتی ذرههای مه بزرگتر میشوند، شروع به ریزش در جو میکنند و یخ بیشتری ایجاد میکنند. این «برف» خاکستری مایل به قرمز روی سطح پلوتون میریزد.
برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
از آن جایی که پادشاه سیاره های کوتوله از زمین بسیار دور است، تا سال ۲۰۱۵ اطلاعات کمی در مورد اندازه یا شرایط سطح این سیاره کوتوله وجود داشت. سپس کاوشگر فضایی نیو هورایزنز ناسا از نزدیکی آن عبور کرد و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دانشمندان قرار داد. نیو هورایزنز کشف کرد که قطر پلوتو ۱۴۷۳ مایل (۲۳۷۰ کیلومتر)، کمتر از یک پنجم قطر زمین و تنها حدود دو سوم پهنای قمر زمین است.
این فضاپیما اطلاعات زیادی در مورد ویژگیهای سطحی پلوتون نیز فراهم کرد، از جمله وجود کوههایی که ارتفاع آنها به ۱۱ هزار فوت (۳۵۰۰ متر) میرسد. در حالیکه یخ متان و نیتروژن بیشتر سطح پلوتون را پوشانده است، این مواد به اندازه کافی قوی نیستند که بتوانند این قلههای عظیم را تحمل کنند. بنابراین دانشمندان گمان میکنند که کوهها روی بستری از یخ آب قرار گرفتهاند.
این سیاره کوتوله همچنین پشتههای یخی دارد که شبیه پوست مار هستند. یکی دیگر از ویژگیهای متمایز سطح پادشاه سیاره های کوتوله، منطقه بزرگی به شکل قلب است که به طور غیررسمی به عنوان «منطقه تامبا» شناخته میشود. در مرکز سمت چپ این منطقه ناحیهای بسیار هموار قرار دارد که تیم نیو هورایزنز آن را به افتخار اسپوتنیک یعنی اولین قمر مصنوعی دور زمین، «فلات اسپوتنیک» نامگذاری کرده است.
سطح این سیاره کوتوله یکی از سردترین نقاط منظومه شمسی است. دما در این سیاره کوتوله به حدود منفی ۳۷۵ تا منفی ۴۰۰ درجه فارنهایت (منفی ۲۲۶ تا منفی ۲۴۰ درجه سانتیگراد) میرسد. تصاویر گرفتهشده از نهمین سیاره از خورشید توسط تلسکوپ فضایی هابل نشان میدهد که این سیاره کوتوله در طول زمان به دلیل تغییرات فصلی قرمزتر شده است.
مدار پلوتون بسیار بیضیشکل است و آن را بیش از ۴۹ برابر زمین از خورشید دور میکند. این مدار غیرعادی که هیچ شباهتی به دایره ندارد، باعث میشود فاصله پلوتون از خورشید به طور قابلتوجهی متغیر باشد. این سیاره کوتوله به مدت ۲۰ سال به خورشید نزدیکتر از نپتون میشود و فرصت نادری را برای اخترشناسان فراهم میکند تا آن را بررسی کنند.
وقتی این سیاره کوتوله به خورشید نزدیکتر میشود، یخهای سطح آن ذوب میشوند و به طور موقت جو نازکی را تشکیل میدهند که بیشتر از نیتروژن و مقداری متان تشکیل شده است. گرانش کم پلوتون که کمی بیشتر از یک بیستم گرانش زمین است، باعث میشود که اتمسفر تشکیلشده در ارتفاع بسیار بالاتر نسبت به زمین گسترش پیدا کند.
وقتی سیاره کوتوله از خورشید دور میشود، فرض بر این است که بیشتر جو آن یخ میزند و ناپدید میشود. با این حال، وقتی جو وجود دارد، پلوتون بادهای شدیدی را تجربه میکند. روشنایی این جو نیز تغییر میکند که شاید بتوان آن را با امواج گرانشی یا جریان هوا بر فراز کوهها توضیح داد.
پلوتون پنج قمر دارند که عبارتند از شارون، استیکس، نیکس، کربروس و هیدرا. شارون نزدیکترین قمر به پلوتون و هیدرا دورترین قمر است. شارون که در سال ۱۹۷۸ کشف شد بسیار بزرگ و تقریبا نصف اندازه پلوتون است. از آن جایی که شارون و نهمین سیاره از نظر اندازه بسیار شبیه هم هستند، مدار آنها با بیشتر سیارهها و قمرهایشان فرق دارند.
پلوتون و شارون مثل مدارهای منظومههای ستارهای دور نقطهای در فضا میچرخند که بین آنها قرار دارد. به همین دلیل، سیاره کوتوله و شارون به سیاره کوتوله دوتایی، سیاره دوتایی یا منظومه دوتایی معروف هستند.
برای اطلاع از مقاله عطارد حقایقی در مورد نزدیکترین سیاره به خورشید روی لینک کلیک کنید. |
فضاپیمای نیو هورایزنز ناسا اولین کاوشگری است که نهمین سیاره، قمرهای آن و دیگر جهانهای کمربند کویپر را از نزدیک مطالعه میکند. این فضاپیما در ژانویه ۲۰۰۶ پرتاب شد و در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۵ با موفقیت به نزدیکترین نقطه به پلوتون رسید.
دانش محدود در مورد این سیاره کوتوله خطرهای بیسابقهای را برای کاوشگر نیو هورایزنز ایجاد کرد. قبل شروع ماموریت، دانشمندان فقط از وجود تنها سه قمر در اطراف این سیاره کوتوله اطلاع داشتند. برخورد با قمرهای ناشناخته یا حتی تکههای کوچک زباله فضایی آسیب جدی به فضاپیما وارد میکند.
خوشبختانه، کاوشگر نیو هورایزنز به ابزارهای مختلفی برای محافظت در طول سفر مجهز بود. در اکتبر ۲۰۲۱، نیو هورایزنز با ارائه اولین تصاویر نزدیک از پلوتون و قمرهای آن، تاریخساز شد.
نتیجه
همانطورکه گفته شد بر اساس معیار های اتحادیه بینالمللی نجوم سیاره کوتوله دیگر به عنوان سیاره شناخته نمی شود. در سال ۲۰۱۵ کاوشگر نیو هورایزنز توانسته بود تصاویر این سیاره کوتوله را ثبت کند و در اختیار ستاره شناسان قرار دهد. اما امروزه با تلسکوپ هم می توان این سیاره را رصد کرد و اطلاعاتی از این سیاره به دست آورد. تلسکوپ وسیله ای بسیار کاربردی در جهت تماشای فضا و سیارات است شما هم می توانید با خرید تلسکوپ از تماشای فضا و آسمان شب لذت ببرید. خرید تلسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شب کاملا ایمن و راحت انجام می شود شما می توانید با چند کلیک ساده تلسکوپ مد نظر خود را تهیه کنید.
برای دانلود مقاله پلوتون هر چیزی که باید در مورد سیاره کوتوله بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و پلوتون هر چیزی که باید در مورد سیاره کوتوله بدانید
زهره، دومین سیارهای که بعد از عطارد دور خورشید میچرخد، داغترین و درخشانترین سیاره در منظومه شمسی است. رصد این سیاره از نزدیک کار بسیار دشواری است زیرا فضاپیماها نمیتوانند مدت زیادی روی سطح آن فعالیت کنند. اگر میخواهید سیاره زهره را کامل بشناسید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
این سیاره به دلیل داشتن ابرهای بازتابنده از زمین کاملا قابل مشاهده است. این سیاره در آسمان زمین به صورت یک جرم سفید درخشان دیده میشود و از درخشانترین اجرام طبیعی در آسمان شب است. طبق گزارش ناسا، قدر ظاهری یا روشنایی این سیاره نزدیک به ۵- است. هر چقدر قدر ظاهری یک جسم کمتر باشد، روشنتر به نظر میرسد. مثلا روشنایی ماه تقریبا ۱۴- است.
رنگ زهره شبیه آهن زنگزده است، ولی نه مثل قرمز عمیقی که در سیاره مریخ میبینیم. در عوض تصاویری که از این سیاره سوزان ارسال شدهاند، سیارهای با رنگهای قرمز، قهوهای و زرد را نشان میدهند.
با این حال رنگ واقعی سیاره سوزان به دلیل ابرهای اسید سولفوریک که آن را احاطه کردهاند، از مدار قابل مشاهده نیست. به عبارت دیگر، سطح زهره تنها در صورتی قابل مشاهده است که یک ماهواره در مدار آن توانایی نگاه کردن از میان ابرهای ضخیم را داشته باشد.
اگر یک انسان بخواهد سطح زهره را ببیند، باید روی سطح آن فرود بیاید و از دما و فشار بسیار بالای آن جان سالم به در ببرد که قطعا امکانپذیر نیست. بنابراین در حال حاضر تنها راه برای اکتشاف در سیاره سوزان، استفاده از رباتها است.
سیاره سوزان و زمین اغلب دوقلو در نظر گرفته میشوند، زیرا از نظر اندازه، جرم، چگالی، ترکیب و گرانش مشابه هستند. زهره فقط کمی کوچکتر از زمین است و ۸۰درصد زمین جرم دارد. سیاره سوزان یک سیاره گازی نیست، بلکه سیارهای سنگی است. فضای داخلی این سیاره سوزان از یک هسته فلزی آهنی تشکیل شده است که تقریبا ۲۴۰۰ مایل (۶ هزار کیلومتر) عرض دارد.
گوشته سنگی مذاب این سیاره تقریبا ۱۲۰۰ مایل (۳ هزار کیلومتر) ضخامت دارد. پوسته سیاره سوزان بیشتر بازالت است و ضخامت آن به طور متوسط بین ۶ تا ۱۲ مایل (۱۰ تا ۲۰ کیلومتر) تخمین زده میشود.
اینکه چرا زهره داغترین سیاره منظومه شمسی است، دلایل پیچیدهای دارد. سیاره سوزان نزدیکترین سیاره به خورشید نیست، ولی جو متراکم آن گرما را به شیوهای مشابه اثر گلخانهای به دام میاندازد. دمای زهره به ۸۸۰ درجه فارنهایت (۴۷۱ درجه سانتیگراد) میرسد که برای ذوب کردن سرب کافی است. در نتیجه فضاپیماها فقط چند ساعت پس از فرود آمدن روی این سیاره قادر به فعالیت هستند.
علاوه بر دمای سوزان، این سیاره جو جهنمی دارد که عمدتا از دیاکسید کربن با ابرهای اسید سولفوریک و فقط مقدار کمی آب تشکیل شده است. اتمسفر زهره از هر سیاره دیگری سنگینتر است و فشار سطحی بیش از ۹۰ برابر زمین دارد. این میزان فشار مشابه فشاری است که در عمق ۳۳۰۰ فوتی (هزار متری) در اقیانوس وجود دارد.
سطح زهره به شدت خشک است. پرتوهای فرابنفش خورشید در طول تکامل سیاره سوزان به سرعت آب آن را تبخیر کردهاند. در حال حاضر هیچ آب مایعی روی سطح سیاره سوزان وجود ندارد، زیرا گرمای سوزان ایجادشده توسط جو مملو از ازن آن باعث میشود که آب بلافاصله تبخیر شود.
تقریبا دو سوم سطح سیاره سوزان با دشتهای صاف و هموار پوشیده شده است که هزاران آتشفشان در آنها به چشم میخورد. بعضی از این آتشفشان ها هنوز فعال هستند و از حدود نیم تا ۱۵۰ مایل (۰.۸ تا ۲۴۰ کیلومتر) عرض دارند. یک سوم باقیمانده سیاره سوزان از شش منطقه کوهستانی را تشکیل شده است. بلندترین رشته کوه این سیاره سوزان، ماکسول، حدود ۵۴۰ مایل (۸۷۰ کیلومتر) طول دارد و ارتفاع آن به حدود ۷ مایل (۱۱.۳ کیلومتر) میرسد.
سیاره سوزان همچنین چند ویژگی سطحی دارد که مشابه آن را روی زمین نمیبینیم. مثلا زهره ساختارهای حلقهمانندی به نام تاج دارد که عرض آنها از ۹۵ تا ۱۳۰۰ مایل (۱۵۵ تا ۲۱۰۰ کیلومتر) متغیر است. دانشمندان معتقدند که تاجها نتیجه بالا آمدن مواد داغ زیر پوسته و پخش شدن روی سطح هستند.
برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
زهره با اختلاف بسیار کندتر از سیارههای دیگر است و ۲۴۳ روز زمینی طول میکشد تا حول محور خود بچرخد. در واقع روز سیاره سوزان طولانیتر از سال آن است که ممکن است به دلیل جو غلیظی باشد که به عنوان یک ترمز بزرگ در چرخش سیاره عمل میکند. به علت این چرخش کند، هسته فلزی سیاره سوزان نمیتواند میدان مغناطیسی مشابه زمین ایجاد کند.
اگر از بالا به این سیاره سوزان نگاه کنیم، حول محور خود در جهت عکس سیارههای دیگر میچرخد. در نتیجه در این سیاره انگار خورشید از غرب طلوع کرده و در شرق غروب میکند.
سال سیاره سوزان، یعنی مدت زمانی که طول میکشد تا دور خورشید بچرخد، حدود ۲۲۵ روز زمینی است. در حالت عادی این جمله به این معناست که روزهای سیاره سوزان طولانیتر از سالهای آن هستند. با این حال به دلیل چرخش وارونه عجیب زهره، از یک طلوع خورشید تا طلوع بعدی تنها حدود ۱۱۷ روز زمینی طول میکشد.
بالاترین لایه ابرهای سیاره سوزان هر چهار روز زمینی دور این سیاره میچرخند و توسط بادهای طوفانی که تقریبا ۲۲۴ مایل در ساعت (۳۶۰ کیلومتر در ساعت) سرعت دارند، به حرکت درمیآیند. چرخش سریع جو زهره که حدود ۶۰ برابر سریعتر از چرخش خود آن است، یکی از بزرگترین اسرار این سیاره محسوب میشود.
ابرهای سیاره سوزان همچنین حامل نشانههایی از رویدادهای هواشناسی به نام امواج گرانشی هستند که هنگام وزش باد روی ویژگیهای زمینشناسی ایجاد میشوند و باعث بالا و پایین رفتن در لایههای هوا میشوند. نوارهای غیرمعمول در ابرهای بالای این سیاره به جاذب آبی یا جاذب فرابنفش معروف هستند، زیرا به شدت نور را در طول موجهای آبی و فرابنفش جذب میکنند. به این ترتیب به نظر میرسد که نقش مهمی در دمای جهنمی سیاره سوزان دارند.
برای اطلاع از مقاله انواع تلسکوپ را بشناسید روی لینک کلیک کنید. |
در سال ۱۹۶۲، فضاپیمای مارینر ۲ ناسا به فاصله ۲۱۶ هزار مایلی (۳۴۷۶۰ کیلومتری) سیاره سوزان رسید و آن را به اولین سیارهای تبدیل کرد که توسط یک فضاپیمای عبوری رصد شده است.
فضاپیمای ونرا ۷ اتحاد جماهیر شوروی با فرود آمدن روی سیاره سوزان در دسامبر ۱۹۷۰ به اولین فضاپیمایی تبدیل شد که روی سیارهای دیگر فرود آمد. چند سال بعد، فضاپیمای ونرا ۹ اولین عکسهایی را که از سطح سیاره سوزان گرفته بود، به زمین ارسال کرد.
فضاپیمای ونوس اکسپرس آژانس فضایی اروپا نیز 8 سال را در مدار ناهید گذراند و وجود رعد و برق را در آن جا تایید کرد. در سال ۲۰۲۱، ناسا اعلام کرد که دو کاوشگر با ماموریت بررسی سیاره سوزان تا سال ۲۰۳۰ به فضا پرتاب خواهند شد.
نتیجه
در آینده قرار است برای شناخت و بررسی بیشتر این سیاره سوزان فضاپیمایی به این سیاره فرستاده شود. تلسکوپ ها هم برای تحقیقات سیارات دیگر کمک شایانی به دانشمندان کردند چرا که برای تحقیقات بر روی سیاره سوزان نمی توان زمان زیادی را روی سطح این سیاه سپری کرد. دانشمندان با تلسکوپ فضایی توانستند اطلاعات زیادی را در مورد این سیاره به دست آورند.
مردم عادی نیز با خرید تلسکوپ توانستند اطلاعات بیشتری در مورد آسمان بالای سر خود بدست آورند. خرید تلسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شب به راحتی و ایمن صورت می گیرد.
برای دانلود مقاله زهره یا سیاره سوزان را بیشتر بشناسید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و زهره یا سیاره سوزان را بیشتر بشناسید
اورانوس هفتمین سیاره دور از خورشید و سومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. اگرچه این سیاره با چشم غیرمسلح دیده میشود، به دلیل تاریکی و مدار کند مدتها به عنوان یک ستاره اشتباه گرفته میشد. میانگین فاصله اورانوس از خورشید تقریبا ۱.۸ میلیارد مایل (۲.۹ میلیارد کیلومتر) و حدود ۱۹ برابر فاصله زمین تا خورشید است. یکی از ویژگیهای قابلتوجه اورانوس شیب چشمگیر آن است که باعث می شود محور آن تقریبا مستقیم به سمت خورشید باشد. برای شناخت بیشتر این سیاره سرد تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
«ویلیام هرشل»، ستارهشناس بریتانیایی، در ۱۳ مارس ۱۷۸۱ این سیاره سرد را با تلسکوپ خود کشف کرد. این سیاره نام خود را از خدای یونانی آسمان به اسم اورانوس یعنی کهنترین ارباب آسمانها، گرفته و تنها سیارهای است که به جای یک خدای رومی، به نام خدای یونانی نامگذاری شده است.
رنگ اورانوس به دلیل وجود متان در جو عمدتا متشکل از هیدروژن بوده و هلیوم آن ترکیبی از آبی و سبز است. این سیاره به غول یخی معروف است، زیرا حداقل ۸۰ درصد جرم آن را ترکیبی مایع از آب، متان و یخ آمونیاک تشکیل میدهد. برخلاف سیارههای دیگر منظومه شمسی، اورانوس به قدری کج است که محور چرخش آن تقریبا به سمت خورشید است و اساسا به پهلو دور آن میچرخد. این جهتگیری غیرمعمول ممکن است به دلیل برخورد با جسمی به اندازه یک سیاره یا چند جرم کوچک، بلافاصله پس از تشکیل باشد.
شیب غیرمعمول غول یخی باعث ایجاد فصول شدید میشود که حدود ۲۰ سال طول میکشند. به عبارت دیگر برای نزدیک به یک چهارم سال اورانوسی که برابر با ۸۴ سال زمینی است، خورشید مستقیما روی هر قطب میتابد و نیمی دیگر از سیاره زمستانی طولانی، تاریک و سرد را تجربه میکند.
قطبهای مغناطیسی بیشتر سیارهها معمولا کم و بیش با محوری که در امتداد آن میچرخند، همتراز هستند. ولی میدان مغناطیسی اورانوس کج است و تقریبا ۶۰ درجه از محور چرخش این سیاره منحرف شده است. در نتیجه این غول یخی یک میدان مغناطیسی عجیب دارد که قدرت آن در سطح نیمکره شمالی بیش از ۱۰ برابر قدرت آن در سطح نیمکره جنوبی است.
ترکیب اتمسفر این سیاره سرد از نظر حجمی ۸۲.۵درصد هیدروژن، ۱۵.۲درصد هلیوم و ۲.۳درصد متان است. ساختار داخلی آن نیز شامل گوشتهای از آب، آمونیاک و یخهای متان است و هستهای از آهن و سیلیکات منیزیم دارد.
اورانوس با سیارههای غول گازی مانند زحل و مشتری و سیارههای زمینی مانند زمین یا مریخ متفاوت است. این سیاره همراه با نپتون در گروهی منحصر به فرد در منظومه شمسی قرار دارد. غول یخی سیارهای با جرم متوسط محسوب میشود، زیرا جرم آن بسیار بیشتر از سیارههای زمینی (۱۵ برابر جرم زمین) است. در عین حال، غول یخی بسیار کوچکتر از سیارههای غول گازی مانند مشتری و زحل است که به ترتیب بیش از ۳۰۰ و نزدیک به ۱۰۰ برابر جرم زمین دارند.
برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
شیب شدید محوری سیاره سرد منجر به آب و هوای غیرعادی آن شده است. طبق گزارش ناسا همان طور که نور خورشید برای اولین بار در طول چند سال به بعضی از مناطق این سیاره میرسد، جو را گرم میکند و طوفانهای عظیم بهاری به راه میاندازد.
در سال ۲۰۱۴، ستارهشناسان اولین طوفانهای تابستانی را در غول یخی مشاهده کردند. در کمال تعجب، این طوفانهای عظیم هفت سال پس از رسیدن سیاره به نزدیکترین فاصله خود به خورشید رخ دادند. بنابراین، این سوال وجود دارد که چرا طوفانهای غولپیکر پس از اینکه گرمای خورشید در سیاره به حداکثر رسیده است اتفاق افتادند.
آب و هوای غیرعادی دیگر در این سیاره سرد باران الماسی است که تصور میشود تا هزاران مایل زیر سطح سیارههای غولپیکر یخی مانند اورانوس و نپتون فرو میرود. فرض بر این است که کربن و هیدروژن تحت فشار و گرمای شدید در اعماق جو این سیارهها فشرده میشوند و الماسهایی را تشکیل میدهند که به سمت پایین فرو میروند و در نهایت در اطراف هستههای این سیارهها متوقف میشوند.
غول یخی تنها سیارهای است که واقعا در تعادل حرارتی با خورشید قرار دارد و دو گزینه برای اینکه چرا سطح آن سرد به نظر میرسد، وجود دارد. فرضیه اول این است که شاید این سیاره سرد در واقع در درون خود داغ است ولی این گرما به دام افتاده است. به عبارت دیگر نمیتواند گرما را تخلیه کند، بنابراین در داخل گرم ولی بیرون آن سرد است.
از طرف دیگر، ممکن است فقط گرمای اولیه خود را مثلا از طریق یک ضربه بزرگ یا فرایند ناشناخته دیگری از دست داده باشد. در مجموع، هنوز دقیقا مشخص نیست که چرا غول یخی سرد است و این یکی از بزرگترین اسرار این سیاره بهشمار میآید.
اورانوس دو مجموعه حلقه دارد. سیستم درونی حلقهها عمدتا از حلقههای باریک و تیره تشکیل شده، در حالیکه سیستم بیرونی متشکل از دو حلقه دورتر است. مطالعهای در سال ۲۰۱۶ نشان داد که حلقههای اورانوس، زحل و نپتون ممکن است بقایای سیارههای کوتوله پلوتومانندی باشند که مدتها پیش به سمت جهانهای غولپیکر منحرف شدهاند. این سیارههای کوتوله در اثر گرانش وسیع سیارهها از هم پاشیده شدهاند و به شکل حلقه درآمدهاند.
غول یخی ۲۷ قمر شناخته شده دارد. اوبرون و تیتانیا بزرگترین قمرهای اورانوس و اولین قمرهایی هستند که توسط ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۷ کشف شدند. «ویلیام لاسل» دو قمر بعدی اورانوس، آریل و آمبریل را کشف کرد. نزدیک به یک قرن گذشت تا ستارهشناس هلندی آمریکایی به اسم «جرارد کویپر»، قمر میراندا را در سال ۱۹۴۸ پیدا کرد.
این سیاره سرد علاوه بر قمر مجموعهای از سیارکهای تروجان، اجرامی که مداری مشابه سیاره دارند، منطقه خاصی به نام نقطه لاگرانژ دارد. علیرغم ادعاها مبنی بر اینکه نقطه لاگرانژ این سیاره برای میزبانی از چنین اجسامی بسیار ناپایدار است، اولین سیارک در سال ۲۰۱۳ کشف شد.
فضاپیمای وویجر ۲ ناسا اولین و تنها فضاپیمایی بود که از غول یخی بازدید کرد. اگر چه در حال حاضر هیچ فضاپیمایی در راه اورانوس وجود ندارد، ستارهشناسان همواره با استفاده از تلسکوپ هابل و کل این سیاره را زیر نظر دارند. اورانوس واقعا یک سیاره جذاب با اسرار فراوان است و هنوز سوالهای زیادی در مورد آن بدون پاسخ ماندهاند.
برای اطلاع از مقاله سحابی مفهوم، موقعیت و انواع آن روی لینک کلیک کنید. |
نتیجه
همانطور که گفته شد دیگر برای رصد سیارات دیگر فضاپیما ارسال نمی شود بلکه با استفاده از تلسکوپ بررسی های مورد نظر را انجام می دهند. تلسکوپ کمک کرد بررسی ها بهتر و مستند شوند تا دانشمندان با توجه به تصاویر تلسکوپ ها نتایج مدنظر خود را بدست آورند.
مردم عادی نیز با خرید تلسکوپ توانستند از خانه خود اسمان شب را رویت کنند و بیشتر با شگفتی های آسمان آشنا شوند. شما هم اگر به نجوم و فضا علاقمند هستید می توانید با خرید تلسکوپ از سایت موسسه طبیعت آسمان شب به رویا های خود جامعه عمل بپوشانید.
برای دانلود مقاله اورانوس هر چیزی که باید در مورد سردترین سیاره منظومه شمسی بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و اورانوس هر چیزی که باید در مورد سردترین سیاره منظومه شمسی بدانید
زحل ششمین سیاره از خورشید و دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. زحل دورترین سیاره از زمین است که با چشم غیرمسلح میتوان آن را دید. بااینحال، برجستهترین ویژگی این سیاره یعنی حلقههای آن، با تلسکوپ بهتر دیده میشوند.
اتحادیه بینالمللی نجوم نام زحل را برای این سیاره انتخاب کرده است که بر اساس دانشنامه بریتانیکا، با خدای کشاورزی رومی ارتباط دارد. اگر چه سایر غولهای گازی منظومه شمسی، برای مثال مشتری، اورانوس و نپتون نیز حلقه دارند، حلقههای زحل برجستهتر هستند و به همین دلیل به «سیاره حلقهدار» معروف است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا این سیاره زیبا را بهتر بشناسید.
این سیاره حلقه دار چند لایه دارد، ولی تقریبا همه آنها از هیدروژن در حالتهای مختلف ساخته شدهاند. تصور این است که هیدروژن فلزی مایع و جامد بزرگترین اجزای هسته زحل هستند، در حالیکه هیدروژن، هلیوم، آب و مقدار کمی از گازهای دیگر، از جمله آمونیاک، جو و ابرها را تشکیل میدهند.
این سیاره حلقهدار کمترین چگالی را بین تمام سیارهها دارد و تنها سیارهای است که چگالی آن کمتر از آب است. اگر یک وان به اندازه کافی بزرگ وجود داشت، سیاره حلقه دار در آن شناور میشد.
نوارهای زرد و طلایی که در اتمسفر زحل دیده میشوند، نتیجه بادهای بسیار سریع در اتمسفر فوقانی هستند که سرعت آنها به ۱۱۰۰ مایل در ساعت (۱۸۰۰ کیلومتر در ساعت) در اطراف خط استوا میرسد. سیاره حلقه دار تقریبا هر ۱۰ ساعت و نیم یک بار دور خود میچرخد. این چرخش سریع باعث میشود که سیاره حلقه دار در استوای خود برآمده و در قطبهایش صاف باشد.
گالیله اولین کسی بود که حلقههای زحل را در سال ۱۶۱۰ دید. 45 سال بعد در سال ۱۶۵۵، ستارهشناس هلندی به اسم «کریستیان هویگنس» پیشنهاد کرد که سیاره حلقه دار یک حلقه نازک و مسطح دارد. با گذشت زمان و پیشرفت ابزار، دانشمندان اطلاعات بیشتری درباره ساختار و ترکیب حلقههای زحل کسب کردند. این سیاره در واقع حلقههای زیادی دارد که از میلیاردها ذره یخ و سنگ ساخته شدهاند. اندازه این ذرهها از یک دانه قند تا یک خانه متغیر است. این ذرهها باقیمانده دنبالهدارها، سیارکها یا قمرهای متلاشیشده هستند. همچنین این حلقهها ممکن است لاشه سیارههای کوتوله باشند.
حلقههای این سیاره حلقه دار به ترتیبی که کشف شدهاند، طبق حروف الفبا نامگذاری شدهاند. حلقههای اصلی زحل به ترتیب از نزدیک به دور با نامهای C، B و A شناخته میشوند. D درونیترین حلقه زحل و بسیار کمرنگ است. در مقابل، بیرونیترین حلقه تا به امروز که در سال ۲۰۰۹ کشف شد، به قدری بزرگ است که یک میلیارد زمین را درون خود جا میدهد.
حلقه F سیاره حلقه دار نیز ظاهری بافته شده و عجیب دارد. این حلقه از چند حلقه باریکتر تشکیل شده است که خمیدگی، پیچخوردگی و تودههای روشن آنها این توهم را ایجاد میکند که بافته شدهاند. ظاهر این حلقهها در طول زمان در اثر برخورد سیارکها و دنبالهدارها تغییر کرده است.
پرههای اسرارآمیزی در حلقههای زحل دیده شده است که به نظر میرسد در عرض چند ساعت شکل میگیرند و سپس پراکنده میشوند. دانشمندان حدس میزنند که این پرهها ممکن است از ورقههای باردار الکتریکی از ذرههای گرد و غبار تشکیل شده باشند که بر اثر برخورد شهابسنگهای کوچک به حلقهها یا پرتوهای الکترونی ناشی از رعد و برق سیاره ایجاد شدهاند.
سیاره حلقه دار با سرعت بسیار پایینی در حال از دست دادن حلقههای خود است ولی ناپدید شدن آنها با تلسکوپ از زمین به وضوح قابل مشاهده نیست. همان طور که سنگها و ذرههای یخ اطراف زحل حرکت میکنند، به آهستگی توسط گرانش زحل به سمت آن کشیده میشوند.
برای اطلاع از مقاله خورشیدگرفتگی چیست؟ روی لینک کلیک کنید. |
زحل ۱۴۵ قمر دارد که بزرگترین آنها تایتان است. تایتان کمی بزرگتر از عطارد و دومین قمر بزرگ منظومه شمسی پس از گانیمد (قمر مشتری) است. بعضی از قمرهای زحل ویژگیهای خاصی دارند. مثلا پان و اطلس شبیه بشقاب پرنده هستند، یک طرف قمر یاپتوس به روشنی برف و طرف دیگر آن به تاریکی زغال است و در قمر انسلادوس شواهدی از آتشفشان یخی دیده میشود. دانشمندان قمرهای زیادی را اطرف سیاره حلقه دار شناسایی کردهاند. با این حال، سیاره حلقه دار قمرهای کوچک دیگری هم دارد که مدام تشکیل میشوند و از بین میروند.
شفق زحل برای اولین بار توسط فضاپیمای پایونیر ۱۱ در سال ۱۹۷۹ مشاهده شد. این نوارهای نور زمانی تولید میشوند که باد خورشیدی روی سیاره میچرخد و با جو آن واکنش میدهد. اگرچه برخلاف زمین، شفقهای سیاره حلقه دار عمدتا در نور فرابنفش قابل مشاهده هستند، یعنی فقط با تلسکوپهای فضایی دیده میشوند. زیرا جو زمین این بخش از طیف الکترومغناطیسی را مسدود میکند.
گرانش زحل به عنوان پرجرمترین سیاره منظومه شمسی پس از مشتری به شکلگیری سرنوشت منظومه شمسی کمک کرده است. این سیاره ممکن است در پرتاب شدید نپتون و اورانوس به سمت بیرون نقش داشته باشد. همچنین، ممکن است همراه با مشتری در اوایل تاریخ منظومه، رگباری از ذرهها را به سمت سیارههای درونی پرتاب کرده باشد. مطالعهای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که سیاره حلقه دار بیشتر از مشتری، سیارکهای خطرناک را از زمین دور میکند.
سیاره حلقه دار یک سیاره گازی است و بنابراین هیچ سطح جامدی برای ایستادن و ساخت و ساز ندارد. شاید بتوانیم روی یکی از قمرهای زحل زندگی کنیم که سطح جامد دارد، ولی مشکل این است که قمرها جو قابل تنفس ندارند.
اولین فضاپیمایی که به سیاره حلقه دار رسید پایونیر ۱۱ در سال ۱۹۷۹ بود که در فاصله ۱۳۷۰۰ مایلی (۲۲ هزار کیلومتری) این سیاره پرواز کرد. تصاویری که این فضاپیما گرفت، به اخترشناسان این امکان را دارد تا دو حلقه بیرونی این سیاره حلقه دار و همچنین وجود یک میدان مغناطیسی قوی را کشف کنند.
سپس، فضاپیمای وویجر به اخترشناسان کمک کرد تا کشف کنند که حلقههای این سیاره گازی از حلقههای نازکتری تشکیل شدهاند. همچنین دادههای این فضاپیما منجر به کشف سه قمر زحل شد.
فضاپیمای کاسینی، مدارگرد زحل، بزرگترین فضاپیمای بین سیارهای نیز به شناسایی ستونهای قمر یخی انسلادوس کمک کرد و کاوشگر هویگنس را حمل کرد که در جو قمر تایتان پایین رفت و با موفقیت روی سطح آن فرود آمد.
در سال ۲۰۱۹ ناسا اعلا کرد که فضاپیمای دراگون فلای را در سال ۲۰۲۶ برای بررسی مواد تشکیلدهنده تایتان به فضا میفرستد که در سال ۲۰۳۴ به این قمر خواهد رسید.
برای اطلاع از مقاله 11 نکته که باید در مورد دوربین دوچشمی بدانید روی لینک کلیک کنید. |
نتیجه
تمام اطلاعاتی که از سیارات بیان می شود نتیجه سال ها تحقیقات و بررسی های دانشمندان از گذشته تا به امروز است. تلسکوپ در بدست آمدن این تحقیقات نقشی بسیار حیاتی را ایفا کرده است و کمک شایانی به علم ستاره شناسی و اخترشناسی کرده است. تلسکوپ باعث شد تا دانشمندان اطلاعاتی جدید و خوب از کهکشان ما بدست آورند. همچنین مردمی که به علاقمند به تماشای آسمان بودند با خرید تلسکوپ توانستند آسمان شب را رویت کنند. خرید تلسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شب امری آسان و ایمن است و شما می توانید با خیالی آسوده خرید خود را انجام دهید.
برای دانلود مقاله زحل هر چیزی که باید درباره ششمین سیاره از خورشید بدانید روی لینک کلیک کنید. |
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و زحل هر چیزی که باید درباره ششمین سیاره از خورشید بدانید