اصطلاحات مربوط به میکروسکوپ که باید حتما بدانید
استفاده از میکروسکوپ فقط به شناخت قطعات و توضیح نحوه کار با آن ختم نمیشود، بلکه باید نکات مهم استفاده از آن را نیز بدانید. بعضی از این نکات آنقدر مهم هستند که در صورت رعایت نکردن آنها ممکن است آزمایشتان بهدرستی انجام نشود یا مشکلی برای میکروسکوپ پیش بیاید. اما نگران نباشید، در این مقاله تمام این نکات را توضیح دادهایم.
علاوهبر این، تعدادی از تعاریف و اصطلاحات مهمی را که در رابطه با میکروسکوپ باید بدانید برایتان توضیح دادهایم. پس در ادامه همراه ما باشید تا بعد از ذکر اصطلاحات، به تعدادی آزمایش جالب که در خانه میتوانید با میکروسکوپ انجام دهید نیز اشاره کنیم.
به کوچکترین فاصله قابل تشخیص بین دو نقطه واقع بر یک سطح که به وسیله یک سیستم نوری قابل رویت باشد، توان تفکیک آن سیستم میگویند. هر چه مقدار عددی توان تفکیک کمتر باشد توان تفکیک دستگاه نوری بیشتر است. توان تفکیک جداکنندگی میکروسکوپ را با زیاد کردن بزرگنمایی فقط میتوان تا حد معینی افزایش داد.
اگر فاصله جدایی دو نقطه از شئ کمتر از مقدار حدی معینی باشد آنها را نمیتوان از هم جدا کرد. به این فاصله حد تفکیک میگویند. حداکثر توان تفکیک وقتی بهدست میآید که شئ تا حد امکان یکنواخت روشن شود و بزرگنمایی میکروسکوپ حدود ۱۰۰۰ باشد.
هر چه مقدار عددی حد تفکیک کاهش یابد، توان میکروسکوپ بهبود مییابد یا به عبارتی افزایش مییابد. دو روش برای کم کردن حد تفکیک وجود دارد:
عدد گشادگی یک عدسی شیئی میکروسکوپ مقیاسی است که توانایی آن عدسی در جمع کردن نور و تجزیه دقیق اجزای نمونه در یک نمونه با فاصله ثابت است. امواج نوری تشکیلدهنده تصویر عبور کرده از شیئی وارد عدسی شیئی میشوند و این امواج یک مخروط نوری معکوسی را تشکیل میدهند. برای افزایش عدد گشادگی و در نتیجه بهبود بخشیدن به کار میکروسکوپ میتوان ضریب شکست محیط شفاف بین نمونه و عدسی شیئی را افزایش داد.
هر چه بزرگنمایی عدسی شیئی بیشتر شود، فاصله کانونی آن کمتر خواهد شد. در نتیجه راس مخروط روشنائی به قاعده آن همان قطر عدسی شیئی نزدیکتر شده و زاویه ۲ آلفا به ۱۸۰ درجه نزدیکتر میشود.
اگر بر فرض جسم با عدسی شیئی تماس پیدا کند (فرض محال)، زاویه ۲ آلفا ۱۸۰ درجه، آلفا ۹۰ درجه، سینوس آن برابر با یک میشود. از طرفی چون جسم نمیتواند با نمونه تماس داشته باشد (به هر حال فاصله کانونی بادی یک عددی باشد)، مقدار سینوس آلفا همیشه از یک کمتر است.
در میکروسکوپهای نوری با استفاده از نور سفید طول موج ۵۰۰ تا ۵۵۰ نانومتر توان تفکیک حدود ۲۵ میکرون است. وقتی از نور تکرنگ مثل بنفش با طول موج ۴۰۰ آنگستروم استفاده شود، حد تفکیک به ۱۷۰ میکرون کاهش مییابد.
نسبت اندازه تصویر نسبت به جسم را بزرگنمایی میگویند. به زبان ساده میزان بزرگتر نسبت اندازه تصویر به اندازه جسم را درشت نمایی هر سیستم نوری میگویند. فاصله کانونی ابژکتیو با درشت نمایی آن نسبت عکس دارد و هر چه درشت نمایی بیشتر شود، فاصله کانونی کمتر میشود.
به ایجاد سایه روشن و تضاد در نمونههای میکروسکوپی کنتراست میگویند. کنتراست را به راههای مختلف میتوان در نمونههای بیولوژیکی بهوجود آورد و تنظیم کرد تا قسمتهای مختلف نمونه با وضوح بیشتری قابل تشخیص شود.
در این آزمایش یاد میگیریم چگونه میکروسکوپ را برای مشاهده باکتریهای ماست تنظیم کنیم.
مواد مورد نیاز
سطح لام خود را از غبار و دیگر ذرات پاک کنید. مقدار خیلی کمی از ماست را روی لامل قرار داده و یک قطره آب روی آن قرار دهید. سپس لامل را روی آن بگذارید. در بزرگنمایی کم ناحیهای را پیدا کنید که در آنجا ضخامت ماست بسیار کم است. در این محل باکتریها را خواهید یافت.
بزرگنمایی را برای بهتر دیدن باکتریها افزایش دهید (۴۰۰). اگر میکروسکوپی با لنزهای روغنی ایمرسیونی دارید، با آن میتوانید حتی تصاویر بهتری از این ارگانیسمهای کوچک را ببینید.
در این آزمایش یاد باکتریهای موجود در ماست را مشاهده میکنیم و نوع هر کدام را تشخیص میدهیم.
موارد مورد نیاز:
یک ویال کوچک تهیه کرده و به دقت آن را کنید. اگر نتوانستید ویال تهیه کنید در عوض از یک فنجان پلاستیکی استفاده کنید. مطمئن شوید که همه ماده شوینده را که برای شستشوی ظرف استفاده کردهاید، کاملا با آب از بین بردهاید.
مقدار کمی ماست را درون ظرف بریزید و آن را در یک جای تاریک و ترجیحا گرم قرار دهید. به مدت حداقل ۲۴ ساعت آن را به حال خود رها کنید، سپس با خلال دندان مقدار کمی از آن را بردارید و روی لام بگذارید.
اگر نمونه به نظر خیلی غلیظ میآید، با یک قطره آب مخلوط کنید و سپس لامل را روی آن قرار دهید. ابتدا با بزرگنمایی کم (100) محل مناسب برای شروع مشاهده را بیابید. تنظیمات دیافراگم باید در پایینترین حالت (کوچک) باشد، زیرا این باکتریها تقریبا کاملا شفاف هستند.
برای تشخیص آرایش قرارگیری باکتریها بزرگنمایی را در حالت حداکثر قرار دهید. ابتدا به نحوه قرارگیری باکتریها در کنار یکدیگر توجه کنید. باکتریها بسته به آرایش قرارگیری در کنار یکدیگر به صورت زیر طبقهبندی میشوند:
حالا به شکل باکتریها توجه کنید:
از حالا به بعد شما میتوانید هر باکتری را که ممکن است پیدا کنید تشخیص دهید. بهعنوان نمونه معمولیترین باکتری ماست یک جفت باکتری گرد یا دیپلوکوکوس است. در پایان مطمئن شوید ویالها و ظروف حاوی نمونه را پس از استفاده کاملا شستهاید. شما می توانید برای خرید میکروسکوپ بر روی لینک خرید میکروسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شهر کلیک کنید و از تمام میکروسکوپ ها دیدن بفرمائید.
برای دریافت پی دی اف اصطلاحات ضروری کار با میکروسکوپ کلیک کنید
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و اصطلاحات مربوط به میکروسکوپ که باید حتما بدانید
اگر در خانه میکروسکوپ دارید اما ایدههایتان به پایان رسیدهاند و دیگر نمیدانید چه چیزهایی را با آن مشاهده کنید، در این مقاله به کمک شما میآییم. چون میخواهید پیشنهادهایی را برای مشاهده با میکروسکوپ مطرح کنیم که بهطور کلی نگاهتان را به محیط اطراف تغییر میدهند. همچنین در ادامه به مشکلاتی میپردازیم که ممکن است هنگام کار با میکروسکوپ برایتان پیش بیایند و ندانید چگونه با آنها برخورد کنید. پس همراه ما باشید تا ببینیم در رنگها، سبزیجات، جرم روی دندان و موارد دیگر چه چیزهایی را زیر میکروسکوپ میتوان مشاهده کرد.
هدف از انجام این آزمایش، یادگیری نحوه رنگ آمیزی نمونههای لام مرطوب است.
مواد مورد نیاز:
یک نمونه لام مرطوب تهیه کنید و یک قطره از رنگ را در یک انتهای لامل قرار دهید. این قطره رنگ باید با آب موجود در زیر لامل اتصال برقرار کرده باشد. یک دستمال کاغذی را در طرف دیگر لامل قرار دهید. دستمال آب موجود در زیر لامل را جذب خواهد کرد و در عوض منجر به کشیده شدن رنگ به درون نمونه میشود. این فرایند ساده بین میکروسکوپیستها به «کشیدن رنگ» موسوم است. رنگهای دیگر را نیز در صورت نیاز به نمونه اضافه کنید.
میتوانید توسط یک استریوسکوپ (میکروسکوپ استریوسکوپ یا لوپ یا هر میکروسکوپ زیست شناسی دیگر) به پلاکهای دندان و مایعات لزج مربوط به دندانها نگاه کنید. هیچ چیز به این اندازه شما را مجبور نمیکند اهمیت بیشتری برای مسواک زدن قائل شوید.
پوسته (بشره) پیاز معمولیترین و جالبترین نمونه گیاهی برای مشاهده سلولهای گیاهی است. الگوی این گیاه در زیر میکروسکوپ واقعا مجذوبکننده است.
بعد از دیدن میوهها در زیر میکروسکوپ دیگر هرگز مثل سابق به چیزی که میخورید نگاه نخواهید کرد. این تجربه نه تنها آنها را اشتها آورتر نخواهد کرد، بلکه باعث می شود هنگام خوردن میوه دقت بیشتری به آن کنید.
گردههای گیاهان را در هر درجه بزرگنمایی که ببینید، بسیار زیبا هستند. دیدن آنها از زاویهای بسیار نزدیکتر حس ستایش شما را برخواهد انگیخت و شما را عاشق تهیه نمونههای متنوع از گلها خواهد کرد.
یک نگاه اجمالی به موهای روی بدن عنکبوت، موهای بدن شما را سیخ خواهد کرد. برای مشاهده این موها یک استریوسکوپ لازم دارید. فراموش کنید حشرات نمونههای واقعا جالبی برای بررسی زیر میکروسکوپ هستند.
مشاهده ساختار منظم و مرتب پارچه نیز زیر میکروسکوپ یکی دیگر از کارهای جالبی است که میتوانید انجام دهید. البته بافت انواع مختلف پارچه با یکدیگر متفاوت است و شما میتوانید با امتحان کردن انواع مختلف پارچه متوجه این موضوع شوید.
در ادامه به تعدادی از رایجترین مشکلاتی میپردازیم که افراد حین کار با میکروسکوپ با آنها برخورد میکنند.
بیشترین مشکلی که در نتیجه استفاده از عدسیهای دو چشمی ایجاد میشود، وجود گرد و غبار و دوده است که ممکن است در سطح داخلی و خارجی باشد. این گرد و غبارها سایههایی ایجاد کرده و در بررسی نمونهها دخالت میکنند، بهخصوص زمانی که از عدسیهای با قدرت بزرگنمایی بالا (۴۰) و (۱۰۰) استفاده میکنید.
اگر این گرد و غبار خارجی (بیرونی) باشد، تمیز کردن سطح عدسیها مشکل را حل میکند. اما اگر این آلودگی داخلی و درونی باشد لازم است عدسی را جدا کرده، سطح داخلی را تمیز کرده و پس از آن دوباره متصل کنید تا بازبینی نهایی را روی آن انجام دهید.
ممکن است در عدسیها خراشیدگی را نیز ببینید، بهخصوص اگر از آنها به مدت طولانی استفاده کنید. علت آن قصور فرد در خصوص استفاده از مواد مناسب و زمان کافی در فرایند پاکسازی است. خراشیدگی فضای تار مانندی مثل سایه در زمینه دید عدسی ایجاد میکند که متاسفانه با این نوع از آسیبدیدگی باید عدسی را عوض کرد.
بعضی اوقات نیز ساختمان اصلی عدسی فرو رفته میشود که برای تعمیر باید عدسی جدا داده شود. در این صورت حلال مناسب برای آن به کار ببرید، ساختمان اصلی آن را تمیز کرده و عدسی را دوباره وصل کنید.
اگر عدسیهای چشمی در قسمت eyepiece شکستگی را در اثر ایجاد یک پیشامد غیر عادی نشان دهند، (در اثر افتادن یا استفاده نامناسب) قسمت عدسی میکروسکوپ را باید عوض کنید.
چگونگی و حالت سری دو چشمی تاثیر مستقیم بر کیفیت تصویر ایجاد شده توسط میکروسکوپ دارد. مهمترین اجزای تشکیل دهنده این قسمت منشور و آینه است. دوده و گرد و خاک چسبیده به قسمتهای نوری این جزء بر کیفیت تصویر تأثیر میگذارند.
این لوازم حتی میتوانند به علت انجام کارهای عادی آزمایشگاه مانند تغییر عدسی نصب لوازم فرعی مانند دوربین و موارد دیگر کثیف شوند. همچنین ممکن است زمانی که از میکروسکوپ استفاده نمیکنید، این قسمت در اثر فراموشی قرار دادن یک حفاظتکننده آسیب ببیند.
نوع نگهداری و تعمیر این قسمت بسیار پیچیده است و ممکن است آن را فقط آزمایشگاهها یا شرکتهای خاصی که خدمات تعمیر و نگهداری را ارائه میدهند، انجام دهند. برداشتن منشورها بدون آموزش و ابزارهای مناسب اثر شدیدی بر کیفیت تصویر میگذارد و حتی ممکن است اجزای تشکیلدهنده میکروسکوپ را بشکند.
برای خرید میکروسکوپ بر روی لینک خرید میکروسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شهر کلیک کنید و تمام میکیروسکوپ دیدن بفرمائید.
برای دریافت پی دی اف مقاله چگونه در میکروسکوپ رنگ را بکشید؟ کلیک کنید
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و چگونه در میکروسکوپ رنگ را بکشید؟
اگر کمی علاقهمند به حوزه زیست شناسی باشید، حتما میدانید خون انسان از چه گلبولهایی تشکیل شده است و نقش هر کدام در بدن چیست. اما آیا میدانید آنها چه شکلی هستند؟ حتی فکر به اینکه بتوانید گلبولهای قرمز یا سفید خون خودتان را ببینید جالب است، چه برسد به اینکه واقعا این کار را در خانه انجام دهید.
در این مقاله آزمایشهای ساده اما بسیار جالبی با میکروسکوپ انجام دادهایم که میتوانند دید شما را به محیط پیرامونتان تغییر دهند. مانند مشاهده خون خود و خون غورباقه و دیدن اجزای تشکیلدهنده آنها. پس تا انتها همراهمان بمانید.
اگر دوست دارید گلبولهای قرمز خون را ببینید، باید یاد بگیرید که چگونه یک گسترش خون تهیه کنید. همه چیز این کار ساده است، به غیر از سوراخ کردن انگشتتان که حواستان باشد درست انجام دهید.
موارد مورد نیاز:
ابتدا سوزن را با شعله استریل کنید، صبر کنید تا سوزن خنک شود. سپس انگشتتان را سوراخ کنید. یک قطره خون را در یک انتهای لام قرار دهید. حالا همزمان که لامل را به سمت قطره خون کج میکنید، آن را به آرامی به سمت قطره خون حرکت دهید تا زمانی که به خون بچسبد.
بدون تغییر دادن زاویه لامل آن را به سمت دیگر لام بکشید. حالا خون در طول لام کشیده میشود. نیازی به اضافه کردن آب و گذاشتن لامل روی نمونه ندارید. برای چشم غیر مسلح خون انسان مثل یک مایع قرمز رنگ است اما در زیر میکروسکوپ میتوانیم ببینیم که از چهار قسمت مجزای زیر تشکیل شده است:
پلاسما بخش مایع خون است و واقعا بیرنگ است. گلبولهای قرمز به خون رنگ سرخی میدهند. گلبولهای سفید در دریایی از گلبولهای قرمز شناورند و در مقابله با عفونتها کمک میکنند. پلاکتها از تکه تکه شدن گلبولهای قرمز بهوجود میآیند و در انعقاد خون نقش دارند.
مواد مورد نیاز:
ابتدا سوزن را بهوسیله شعله استریل کنید. سپس سر انگشت کوچک خود را بهنرمی و بهسرعت بمالید و انگشت خود را سوراخ کنید. بعد از آن یک قطره خون روی لام بگذارید و یک لامل روی آن قرار دهید. لام را روی صفحه میکروسکوپ قرار دهید و با بزرگنمایی پایین (100) روی آن فوکوس کنید. نور را تنظیم کنید و سپس بزرگنمایی را افزایش دهید (400).
شما باید صدها گلبول قرمز کوچک را ببینید. میلیاردها از آنها در جریان خون ما در حال گردش هستند. گلبولهای قرمز خون هسته ندارند، یعنی نمیتوانند تقسیم شوند.
گلبولهای قرمز بهطور پیوسته توسط مغز استخوان و طحال تولید میشوند. شما همچنین باید بتوانید چند گلبول سفید نیز پیدا کنید. آنها اندکی از گلبولهای سفید بزرگترند و هسته دارند. گلبولهای سفید شبیه به یک آمیب هستند و میتوانند بدن خود را به هر شکلی که میخواهند در بیاورند.
گلبولهای سفید با نابود کردن ذرات بیگانه با عفونتها مبارزه میکنند. پلاکتها تکههایی از گلبولهای قرمز بوده و بسیار کوچک هستند.
خون قورباغه کمی شبیه به خون انسان است، اما تفاوتهایی نیز دارد. در این آزمایش به مشاهده خون قورباغه و بررسی تفاوت آن با خون ما خواهیم پرداخت.
مواد مورد نیاز:
روش انجام کار به این شکل است که ابتدا با بزرگنمایی ۱۰۰ روی اسلاید فوکوس کرده و نور را تنظیم کنید. سپس بزرگنمایی را افزایش دهید (400). خون را ببینید و چهار جزء آن یعنی پلاسما، گلبولهای قرمز خون، گلبولهای سفید و پلاکتها را مشاهده کنید.
گلبولهای قرمز قورباغه اندکی با گلبولهای قرمز ما تفاوت دارند. آنها هسته دارند و بر خلاف سلولهای ما تقسیم میشوند. گلبولهای سفید قوباغه بسیار شبیه به گلبولهای سفید خون ما هستند و همان عملکرد را دارند.
سعی کنید پلاکتها را ببینید. اما توانستید چیزی پیدا کنید؟ نگران نباشید، چون اصلا چنین چیزی وجود ندارد. قورباغهها بر خلاف ما پلاکت تولید نمیکنند.
بعضی از نمونهها را میتوان مستقیما زیر میکروسکوپ قرار داد و مشاهده کرد. گرچه بیشتر نمونهها هنگامی که درون یک قطره آب روی لام میکروسکوپی قرار میگیرند بهتر دیده میشوند.
این کار به تکنیک لام مرطوب معروف است. آب به نگهداری نمونه کمک میکند و با پر کردن فضاهای بین لام و لامل به پرتوهای نور اجازه میدهد که به آسانی از میان لام نمونه و لامل عبور کند.
مواد مورد نیاز:
یک قطره آب را در مرکز لام تمیز قرار دهید. با استفاده از انبرک نمونه را در وسط آب قرار دهید. همزمان که لامل را بهصورت عمودی نگه داشتید لبه آن را کنار قطره آب قرار دهید. به آرامی لبه دیگر لامل را پایین آورید و روی قطره بگذارید. هدف این کار به حداقل رساندن یا از بین بردن حبابهای هوا در زیر لامل است.
استفاده از یک خلال دندان به شما در پایین آوردن انتهای دیگر لامل کمک میکند. با قرار دادن یک دستمال کاغذی جاذب در کنار لامل و کشیدن مقداری از آب زیر لامل آن را فشردهتر کنید. آب باید فضاهای بین لام و لامل را پر کرده باشد. اگر مقدار آب خیلی زیاد باشد، باعث حرکت لامل به اطراف میشود.
مقدار اضافی آب را قرار دادن یک گوشه دستمال کاغذی در لبه لامل جمع کنید. اگر مقدار آب خیلی کم است و بعضی فضاها هنوز خشک هستند، با قرار دادن قطره آب درست در لبه لامل آب بیشتری اضافه کنید. با کمی تمرین مقدار کافی آب مورد نیاز را خواهید فهمید. حالا شما آمادهاید تا لام مرطوب را با لام خشک مقایسه کنید.
دو تکه کوچک از موهای خود را ببرید، یکی را روی لام بگذارید و یک لامل روی آن قرار دهید. تکه دیگر مو را روی لام دیگر قرار دهید و یک لام مرطوب درست کنید. به هر دو اسلاید نگاه کنید و از هر دو آنها تصویری رسم کنید. آیا یکی از دیگری بهتر دیده میشود؟ این تمرین را با نمونههای دیگر انجام دهید. برای خرید میکروسکوپ بر روی لینک خرید میکروسکوپ در سایت موسسه طبیعت آسمان شهر کلیک کنید و تمام میکیروسکوپ دیدن بفرمائید.
برای دریافت پی دی اف مقاله خون انسان زیر میکروسکوپ کلیک کنید